Αρχιτεκτονική και Παιδαγωγική

Κούλα Πανάγου

Ένα διήμερο γόνιμου διαλόγου στις αρχές του Οκτωβρίου του 2019, στις 4 και 5 του μηνός,  έλαβε χώρα στο Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού με την επιμέλεια της Παιδαγωγικής Ομάδας  «Το Σκασιαρχείο» και του Χαράλαμπου Μπαλτά. Η γιορτή των δικαιωμάτων του παιδιού σήμερα στις 20 Νοέμβρη είναι για το δικαίωμά τους στοπ χώρο. Αυτό διοργανώσαμε.

Ο χώρος που πραγματοποιήθηκε το σεμινάριο είναι ένας ιδιαίτερος χώρος. Το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο, που από το 2004 ερευνά, προωθεί και προασπίζει τα δικαιώματα του παιδιού στην εκπαίδευση, την οικογένεια, την κοινωνία. Οργανώνει Εκπαιδευτικά Προγράμματα, Κοινωνικό-Πολιτισμικές Δράσεις, ιδιαίτερα για τις πιο ευάλωτες ομάδες παιδιών, και συνεργάζεται γι’ αυτό με οργανώσεις του εξωτερικού και της χώρας μας. Στηρίζεται στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ, στην κοινωνική αλληλεγγύη, την πολιτισμική διαφορετικότητα και την εθελοντική προσφορά των μελών και φίλων του.

Στο πλαίσιο αυτό, το Δίκτυο λειτουργεί σε δύο πυλώνες. Ο πρώτος περιλαμβάνει δράσεις για την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των ίδιων των παιδιών, της κοινής γνώμης καθώς και των κέντρων λήψεων αποφάσεων και εφαρμογής πολιτικών σχετικά με τα παραπάνω δικαιώματα. Ο δεύτερος πυλώνας περιλαμβάνει δράσεις σχετικές με την καθημερινή και, στην πράξη, υποστήριξη των παιδιών και των δικαιωμάτων τους. Στο πεδίο αυτό, πολλές διαφορετικές ειδικότητες εργαζομένων και εθελοντών «συναντιόνται» στο Δίκτυο και συνεργάζονται σε καθημερινή βάση [ανάμεσά τους, παιδαγωγοί, δικηγόροι, πολιτισμικοί διαμεσολαβητές, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι κ.α.].

Όλοι οι παραπάνω, χωρισμένοι σε ομάδες, ανάλογα με τον χώρο δράσης και το εκάστοτε πρόγραμμα που υλοποιεί το Δίκτυο, θέτουν τους στόχους και σχεδιάζουν από κοινού τις δράσεις, τις παρεμβάσεις, τις παραπομπές, αλληλοενημερώνονται για την εξέλιξή τους και γενικά ενεργούν για την ολιστική κάλυψη των αναγκών κάθε παιδιού που επισκέπτεται το Δίκτυο. Στόχος πάντα είναι το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών και η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών ώστε να μεγαλώνουν υγιή και ευτυχισμένα, η γνώμη τους να λαμβάνεται υπόψη και τα δικαιώματά τους να είναι πάντα σεβαστά.

Βασικό δικαίωμα των παιδιών είναι η εκπαίδευση.

 Ποια όμως εκπαίδευση; Πώς ένα σχολείο μετατρέπεται σε ανοιχτό χώρο μάθησης και προσωπικής εξέλιξης για το παιδί; Τι σημαίνει το σχολείο της κοινότητας, η ανοιχτή αυλή ως πεδίο ανταλλαγής. Η παιδαγωγική  Freinet τάξη – αυλή – κοινότητα πόσο αναγκαία είναι; Πολλοί και αξιόλογοι εισηγητές μοιράστηκαν σκέψεις και εφαρμοσμένες πρακτικές.

Η Ελένη Φουντουλάκη (δασκάλα – εικαστικός) μίλησε για την εμπειρία της και συγκεκριμένα για ένα εικαστικό και παιδαγωγικό project «Ένα διαφορετικό εργοτάξιο», με μαθητές σε σχολεία της Α/βαθμιας εκπαίδευσης. Τα έργα αφορούσαν στον επιμέρους επανασχεδιασμό του σχολείου, ενσωματώνοντας στο εσωτερικό του ένα εφήμερο ανάπτυγμα χώρου, καθώς εξέταζε πώς η δημιουργικότητα μπορεί να ενθαρρύνει μία βαθιά και με νόημα δέσμευση, όπου ο καθένας, με το δικό του ρυθμό, βρίσκει αξία σ΄ αυτό που γίνεται και τρόπους να ταυτιστεί. 

        Η Εύα Γρηγοριάδου (αρχιτεκτόνισσα) παρουσίασε τις «Αυλές Συμπερίληψης» στο 45^ο Δ.Σ. Αθηνών. H Εύα Γρηγοριάδου παρουσίασε την ερευνητική δουλειά που έκανε κατά τη σχολική χρονιά 2018-19 στο 45ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, στην Κυψέλη. Το πρόγραμμα υλοποίησαν οι εκπαιδευτικοί Δήμητρα Γαβανά (συντονίστρια) και Ιωάννα Αγγελή με τη συνεργασία της αρχιτεκτόνισσας και ερευνήτριας Εύας Γρηγοριάδου και την υποστήριξη της Υπεύθυνης Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Δ/νσης Π.Ε Α’ Αθήνας κ. Μαρίας Δημοπούλου. Παρατηρώντας ότι η σχολική αυλή είναι ένας δυναμικός χώρος, είναι ο πρώτος δημόσιος χώρος για ένα παιδί, στον οποίο ήδη παρατηρεί ότι διαμορφώνονται σχέσεις και ιεραρχίες. Στους χώρους αυτούς παρατηρούνται φαινόμενα αποκλεισμού βασισμένα σε στερεότυπα και ιεραρχικές δομές με βάση το φύλο.  Το πρόγραμμα “Αυλές Συμπερίληψης” έχει ως στόχο οι κοινότητες των δημοτικών σχολείων της Ελλάδας να αντιληφθούν τις δυναμικές της αυλής και να επαναπροσδιορίσουν τη διαχείρισή της μέσα από τη χρήση συμμετοχικών εργαλείων και τη συνεργασία με αρχιτέκτονες/ισσες. Στόχος είναι η προσέγγιση της ισότητας, μέσω της ενίσχυσης χωρικών ποιοτήτων της αυλής που να ανταποκρίνονται σε μία μεγαλύτερη ποικιλία αναγκών και επιθυμιών των παιδιών.

 Η ομάδα των Ναταλία Μπαζαίου (αρχιτεκτόνισσα), Αναστασία Νουκάκη (αρχιτεκτόνισσα), Τίνα Βαρδαλάχου (αρχιτεκτόνισσα), Βάσια Λέκκα (αρχιτεκτόνισσα) παρουσίασε το εκπαιδευτικό –αρχιτεκτονικό project «Η Μεταμόρφωση μιας πόρτας του 35^ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών σε βιβλιοθήκη και το παγκάκι ως Χώρος Συνάντησης για παιδιά, πουλιά και έντομα». Πιο συγκεκριμένα η ομάδα αρχιτεκτόνων Athens Superscript φανέρωσε την εμπειρία που είχε στο 35^ο Δημοτικό Σχολείο. Εκεί, σε συνεργασία με τους  εκπαιδευτικούς του σχολείου υλοποίησε εργαστήρια αρχιτεκτονικής με μαθητές τρίτης δημοτικού, προκειμένου να σχεδιάσει και να υλοποιήσει παρεμβάσεις στις δύο εισόδους του 35ου Δημοτικού Σχολείου στην οδό Κωλέττη στα Εξάρχεια. Στόχος ήταν η μετατροπή των 2 αφιλόξενων εισόδων του Σχολείου σε τόπους συνεύρεσης, συναναστροφής, παιχνιδιού και ανταλλαγής της γνώσης. Η υλοποίηση έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος This is Athens-Polis του Δήμου Αθηναίων.

        Ο Ιωσήφ Λεοντής (αρχιτέκτονας –μηχανικός ΕΜΠ), παρουσίασε την ερευνητική εργασία του με τίτλο «Ανοιχτό σχολείο και κοινότητα. Εμπειρία από τα ανοιχτά σχολεία στην Ελλάδα».  Η έρευνα του, η οποία πραγματοποιείται υπό την επίβλεψη της κ. Ελίζας Παναγιωτάτου, Ομότιμης Καθηγήτριας ΕΜΠ, εστιάζει στους παρακάτω άξονες :

• Ανεξάρτητες εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες
• Δίαυλοι επικοινωνίας και διαλόγου στην εκπαιδευτική κοινότητα
• Εφαρμοζόμενες πολιτικές για το ανοιχτό σχολείο
• Αλληλεπίδραση σε σχολικό περιβάλλον

Τον Ιούνιο του 2019, πραγματοποιήθηκε μία θεατρική παράσταση στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, με τη βοήθεια της θεατρικής ομάδας αυτοσχεδιασμού. Η δράση στόχευε στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης και τη συνειδητοποίηση των μαθητών.

        Η Ειρήνη Βαλληνδρά (αρχιτεκτόνισσα) παρουσίασε την εισήγηση με τίτλο «Το δικαίωμα του παιδιού στο παιχνίδι. Η παιδαγωγική διάσταση του παιχνιδιού και η σημασία του στο βίωμα του χώρου». Είναι σε όλους γνωστό ότι το παιχνίδι έχει θεμελιώδη αξία σε όλους τους τομείς ανάπτυξης ενός παιδιού (σωματικής, πνευματικής, κοινωνικής, συναισθηματικής).

Το παιχνίδι βοηθάει το παιδί να αναπτύξει τον τρόπο που κατανοεί τον κόσμο και τον τρόπο που σκέφτεται μέσα από την εξερεύνηση και τον πειραματισμό. Μέσα από την εισήγηση έγινε φανερή η ανάγκη το σχολείο να λειτουργεί ο χώρος μάθησης που χρησιμοποιεί σαν εργαλείο μάθησης το παιχνίδι.

        Η Σοφία Λιούλα (δασκάλα) παρουσίασε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Κάνοντας διαδρομές στην πόλη με τα παιδιά του 35^ου Δημοτικού Σχολείου Εξαρχείων». Αξιοποιώντας τις διαδρομές στην περιοχή των Εξαρχείων, τα παιδιά συνδέουν τα γνωστικά αντικείμενα με την πόλη. Ο δημόσιος χώρος αποχτά νόημα για εκείνα. Η Σοφία Λιούλα παρουσίασε αποσπάσματα από ένα φιλμ που ετοιμάζεται για την παιδαγωγική στα Εξάρχεια.

        Ο Χαράλαμπος Μπαλτάς (δάσκαλος, μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας «Το Σκασιαρχείο») παρουσίασε «Η υπαίθρια τάξη ως μεταβατικός χώρος για την κοινότητα». Στην εισήγηση τονίστηκε η ανάγκη ύπαρξης ενός μεταβατικού χώρου όπου το παιδί θα μπορεί να παίζει, να δοκιμάζει, να εφαρμόζει, να συνομιλεί με την κοινωνία. Ένα σχολείο τύπου ανοιχτού προς τα μέσα σημαίνει ένα σχολείο με περισσότερους ενήλικες μέσα στο σχολείο. Ενώ η επιλογή ενός σχολείου ανοιχτού προς τα έξω σημαίνει αποσχολειοποίηση. Το βιωματικό εργαστήρι που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τον Χαράλαμπο Μπαλτά είχε τίτλο «Η επιτέλεση του χώρου και του χρόνου στο 35^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών στην γειτονιά των Εξαρχείων». Έχοντας ο ίδιος εμπειρία είκοσι χρόνων δουλεύοντας στα Εξάρχεια εκ των οποίων τα δεκαπέντε επηρεασμένος από την αρχιτεκτονική του κτιρίου και το τρίπτυχο της παιδαγωγικής Freinet τάξη-αυλή –κοινότητα, πρότεινε ένα βιωματικό εργαστήρι που με μέσο το βιβλίο και τους χώρους βοηθάει το παιδί να αλληλεπιδράσει και να δημιουργήσει δεσμούς με την πόλη και το δημόσιο χώρο.

Το σεμινάριο παρακολούθησαν εκπαιδευτικοί διαφορετικών βαθμίδων και ειδικοτήτων, αρχιτέκτονες και άνθρωποι που νιώθουν και πιστεύουν στην ανάγκη διαλόγου της παιδαγωγικής και της αρχιτεκτονικής. Ο διάλογος αυτός έχει σαν στόχο την δημιουργία ουσιαστικών χώρων  δημόσιου διαλόγου του παιδιού με την κοινωνία.

Η Κούλα Πανάγου είναι νηπιαγωγός και υπεύθυνη δράσεων του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Εορτασμός για τα 30 χρόνια της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Στο Γαλλικό Ινστιτούτο με το Σκασιαρχείο ξανά!

Επιμορφωτικές συναντήσεις και εργαστήρια

Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και η Παιδαγωγική Ομάδα για την προώθηση της παιδαγωγικής Φρενέ στην Ελλάδα «Το Σκασιαρχείο» διοργανώνουν, σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Π.Ε. Α’, Β’, Γ’, Δ’, Ανατολικής Αττικής, Δυτικής Αττικής και Πειραιά, δύο ημέρες συναντήσεων για τα 30 χρόνια της Διεθνούς Συμβάσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού στις 29 και 30/11/2019, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, Σίνα 31, Αθήνα.

Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στις 20 Νοεμβρίου 1989. Μεταξύ άλλων, νομιμοποίησε το δικαίωμα της δημοκρατικής συμμετοχής των παιδιών. Η δημοκρατική συμμετοχή των παιδιών στη λήψη αποφάσεων και στις υπευθυνότητες συνεπάγεται την ανάλογη οργάνωση της τάξης και την παροχή κάθε αναγκαίας υποστήριξης για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους. Ο Célestin Freinet, όπως και ο Janusz Korczak, υπήρξαν υπέρμαχοι της ιδέας της αυτo-οργάνωσης των μαθητριών/μαθητών και της ενεργού συμμετοχής τους στις αποφάσεις που αφορούν την εργασία τους, τις δραστηριότητές τους και την οργάνωση της συλλογικότητας στο σχολείο.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

29.11.2019, 18.00 – 20.30

Α] ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΑΙΝΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ

Αμφιθέατρο THÉO ANGELOPOULOS  Γαλλικού Ινστιτούτου

18.00 – 18.30. Προβολή ταινιών μικρού μήκους που δημιούργησαν μαθητές με θέμα τα δικαιώματα των παιδιών.

18.30 – 20.30. Στρογγυλό τραπέζι με θέμα «30 χρόνια από τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Ποια πρόοδος στο σχολείο;»

Συμμετέχουν:

– Μαρία Παγώνη (Γαλλία), καθηγήτρια Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο της Λιλ, μέλος της ερευνητικής ομάδας CIREL για το δημόσιο σχολείο Freinet της Mons-en–Baroeul.

– Marc Hilger (Λουξεμβούργο), ιδρυτής της σχολής Eis Schoul, δημόσιο σχολείο του Λουξεμβούργου βασισμένο στην παιδαγωγική της συμπερίληψης, στη νέα παιδαγωγική και στο μοντέρνο σχολείο – παιδαγωγική Freinet

– Γιώργος Μόσχος (Ελλάδα), πρώην Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού

– Μπάμπης Μπαλτάς, Ασπασία Καλησώρα (Ελλάδα), μέλη της Παιδαγωγικής Ομάδας για την προώθηση της παιδαγωγικής Φρενέ στην Ελλάδα «Το Σκασιαρχείο», εκπαιδευτικοί σε τάξεις Freinet στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος επιμόρφωσης και εφαρμογής της παιδαγωγικής Freinet σε δημόσια σχολεία της Ελλάδας.

Συντονισμός: Σοφία Λάχλου, ιδρυτικό μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας για την προώθηση της παιδαγωγικής Φρενέ στην Ελλάδα «Το Σκασιαρχείο» και του πιλοτικού προγράμματος επιμόρφωσης και εφαρμογής της παιδαγωγικής Freinet στην Ελλάδα.

• Ταυτόχρονη μετάφραση
  • Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής.

…………………………………………………………………..

30.11.2019, 09.00 – 14.30

Β] ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΗΣΗ

9.00 – 11.00. Στρογγυλό τραπέζι με θέμα «30 χρόνια από τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Τι ακριβώς γιορτάζουμε;»

Αμφιθέατρο THÉO ANGELOPOULOS

Μια συζήτηση για τα δικαιώματα των πιο ευάλωτων προσώπων: των παιδιών μεταναστών/μεταναστριών και προσφύγων, των ασυνόδευτων ανηλίκων, των παιδιών στις διαδρομές του «σωφρονιστικού» συστήματος, των παιδιών των φυλακισμένων, των παιδιών ρομά, των παιδιών που μεγαλώνουν χωρίς ιθαγένεια, των παιδιών στις στέγες ανηλίκων. Ένα στρογγυλό τραπέζι με ανθρώπους που ασχολούνται μ’ αυτές τις θεματικές και γνωρίζουν τα ζητήματα σε βάθος.

Συμμετέχουν:

• Πάνος Χριστοδούλου, διευθυντής του « Δικτύου για τα Δικαιώματα των Παιδιού»
• Πάνος Λάμπρου, δημοσιογράφος, συγγραφέας
• Πέτρος Δαμιανός, διευθυντής του Γυμνασίου – Λυκείου του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα
• Κωστής Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικός, τ. Γενικός Γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τ. πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, τ. πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Συντονισμός: Χάρης Παπαδόπουλος, Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου, μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας για την προώθηση της παιδαγωγικής Φρενέ στην Ελλάδα «Το Σκασιαρχείο»

11.00 – 11.30. Διάλειμμα

11.30 – 12.30. «Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο των συνεργατικών συμβουλίων»,με τη Μαρία Παγώνη, Καθηγήτρια Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου της Λιλ. Αμφιθέατρο THÉO ANGELOPOULOS

• Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής.

………………………………………………………………

Γ] 12.30 – 14.30 «Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΒΙΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ:

1. «Ελευθερία και συνεργασία στην τάξη Φρενέ. Η αυτοδιαχείριση της τάξης», Marc Hilger (στα γαλλικά με μετάφραση στα ελληνικά). Αίθουσα Vivier, Κτίριο Α, 1^ος όροφος

2. «Δημοκρατική συμμετοχή στην τάξη Φρενέ. Το συνεργατικό συμβούλιο», Γιώργος Μόσχος και Ασπασία Καλησώρα. Αίθουσα Montparnasse, Κτίριο Α, ισόγειο

3. «Ελεύθερη έκφραση στην τάξη Φρενέ. Από το ελεύθερο κείμενο στη σχολική εφημερίδα», Μαρία Καντούρου και Ζωή Μώρου. Αμφιθέατρο Théo Angelopoulos

• Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής.

Οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί καλούνται να συμπληρώσουν τη φόρμα συμμετοχής  https://forms.gle/RYMP8McB8ptyYkq9A μέχρι την Τρίτη, 25 Νοεμβρίου 2019, 12.30 μμ.

Οι ενδιαφερόμενοι δηλώνουν στη φόρμα την Δ/νση και το σχολείο τους αν ανήκουν στην Π/θμια εκπ/ση ή στο πεδίο ΑΛΛΟ δηλώνουν το σχολείο τους ή άλλο φορέα όπου ανήκουν. Στο ίδιο πεδίο, μπορούν να δηλώσουν, επίσης, αν είναι μέλη της Παιδαγωγικής ομάδας «Το Σκασιαρχείο».

Συνεργατικά,

Παιδαγωγική ομάδα «Το Σκασιαρχείο»

Επιμορφωτικό πρόγραμμα για την παιδαγωγική Φρενέ στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο

(Πιστοποιημένο από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και το  Υπουργείο Παιδείας με την ΥΑ 39460/Γ2/21-3-2013 του Υπουργού Παιδείας, ΦΕΚ Β’ 689/26-3-13)

                                    Διδάσκουσα, Επιστημονική Ευθύνη:

Δρ Βασιλική  Μπρίνια

      ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

                                   ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΦΡΕΝΕ

Παιδαγωγική Ομάδα για την Προώθηση της Παιδαγωγικής Φρενέ στην Ελλάδα «Το Σκασιαρχείο»

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ  ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2019-2020

Α) 1/11/19 ώρες 11:00-15:00

Εισηγητές: Μπάμπης Μπαλτάς, Ζωή Μώρου: Η φιλοσοφία, το όραμα, η σχέση Παιδαγωγικής Φρενέ, Θεσμικής Παιδαγωγικής, Κριτικής παιδαγωγικής

Β) 6/11/19 ώρες 11:00-13:00

Εισηγήτρια: Στέλλα Μπαδικιάν: Ομάδες εργασίας

Γ) 6/12/19 ώρες 11:00-15:00

Εισηγήτριες: Στέλλα Μπαδικιάν, Κατερίνα Αλεξιάδη: Συνεργατική τάξη.

Δ) 13/12/19 ώρες 10:00-15:00

Εισηγήτριες: Μαρία Ζαχαροπούλου, Κατερίνα Παούρη: Τι Νέα; Συμβούλιο τάξης

Συνεργατικότητα στο σχολείο… Γιατί και πώς;

Στο Γαλλικό Ινστιτούτο με το Σκασιαρχείο

Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, Σίνα 31, Αθήνα, 31/10 – 1/11/2019

Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και η Παιδαγωγική Ομάδα για την προώθηση της παιδαγωγικής Φρενέ στην Ελλάδα «Το Σκασιαρχείο» διοργανώνουν, σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Π.Ε. Α’, Β’, Γ’, Δ’ Ανατολικής Αττικής, Δυτικής Αττικής και Πειραιά, δύο ημέρες συναντήσεων για τη συνεργατικότητα στο σχολείο στις 31/10  και 1/11/2019, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, Σίνα 31, Αθήνα.

Στη Γαλλία, από το 2001 έως το 2006, πραγματοποιήθηκε μια έρευνα σε τάξεις Freinet του Δημοτικού Σχολείου Hélène Boucher της Mons-en-Barœul, στα περίχωρα της Lille, περιφέρεια χαρακτηρισμένη ως Ζώνη Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας. Οι μαθητές/μαθήτριες του σχολείου προέρχονταν από οικογένειες προσφύγων σε ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική κατάσταση. Η σχολική βία αποτελούσε καθημερινό φαινόμενο. Μία ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου της Lille ΙΙΙ, υπό την διεύθυνση του καθηγητή Yves Reuter, κατέδειξε ότι η εφαρμογή συνεργατικών πρακτικών απέβη ιδιαίτερα αποτελεσματική: η βία περιορίστηκε, η σχολική πρόοδος και το σχολικό κλίμα βελτιώθηκαν, ενώ η οι σχολικές επιδόσεις των μαθητριών/μαθητών ξεπέρασαν τον μέσο όρο. Η έρευνα κατέδειξε επίσης την αποτελεσματικότητα της εξατομικευμένης μάθησης μέσα σε συνεργατικές τάξεις. Η διαχείριση της ετερογένειας στην τάξη επιτρέπει, λοιπόν, τον εκδημοκρατισμό του σχολείου.

Στην Ελλάδα αντίστοιχα, το Πιλοτικό πρόγραμμα επιμόρφωσης και εφαρμογής της παιδαγωγικής Freinet στην δημόσια εκπαίδευση που οργάνωσε η Παιδαγωγική Ομάδα για την προώθηση της παιδαγωγικής Φρενέ στην Ελλάδα «Το Σκασιαρχείο», σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και το Υπουργείο Παιδείας από το 2017, συνέβαλε στη δημιουργία τάξεων Freinet σε 60 σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα αποτελέσματα των ερευνών που διεξήχθησαν με τη συμμετοχή εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων, υπήρξαν ιδιαίτερα θετικά για το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Πρόγραμμα

Α. 31.10.2019. 18.00- 21.00 (αμφιθέατρο Théo Angelopoulos Γαλλικού Ινστιτούτου)

18:00-19:00: Προβολή της ταινίας Vivement l’école της Isabelle Cadière, 60’ (με ελληνικούς υπότιτλους)

Τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιήθηκαν στο σχολείο Freinet Mons-en-Barœul, της  Γαλλίας

19:00-21:00: Στρογγυλό τραπέζι «Η θέση του συλλογικού και του ατομικού στις τάξεις Freinet»

Συμμετέχουν οι: Angeline Mazzoli, εκπαιδευτικός του σχολείου Freinet του Mons-en Barœul, Κατερίνα Παούρη και Μαρία Καραφωτιά, εκπαιδευτικοί σε πιλοτικές τάξεις Freinet στην Αθήνα

Ταυτόχρονη μετάφραση.

• Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής

Β. 01.11.2019, 18:00 -20:00 (αίθουσες Γαλλικού Ινστιτούτου)

1. «Η θέση του συλλογικού και του ατομικού στις τάξεις Φρενέ», Angeline Mazzoli, εκπαιδευτικός του σχολείου Freinet: Αίθουσα Montparnasse – Κτίριο Α – Ισόγειο. (Θα γίνεται ταυτόχρονη μετάφραση)
2. «Η σχολική εφημερίδα σε μια τάξη Φρενέ», Μαρία Καντούρου και Ζωή Μώρου: Αίθουσα Milliex – Κτίριο Α – 2^ος όροφος.
3. «Προωθώντας τη συνεργατικότητα με τη χρήση των εργαλείων της παιδαγωγικής Φρενέ», Σοφία Λάχλου και Μαίρη Καραφωτιά: Αίθουσα 10-11 – Κτίριο Β – 2^ος όροφος
4. «Προωθώντας την συνεργατικότητα με τη χρήση των εργαλείων της παιδαγωγικής Freinet», Κατερίνα Παούρη και Μαρία Ζαχαροπούλου: Αίθουσα 17 – Κτίριο Β – 2ος όροφος.

Οι εκπαιδευτικοί που υλοποιούν τα εργαστήρια 2, 3 και 4 είναι μέλη της Παιδαγωγικής ομάδας «Το Σκασιαρχείο» και υπεύθυνες του Πιλοτικού Προγράμματος Φρενέ στη δημόσια εκπαίδευση.

• Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής

ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ.

Οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί μπορούν να συμπληρώσουν τη φόρμα https://forms.gle/gf8k1M1Xrrmqvyqy5  μέχρι την Τρίτη, 29 Οκτωβρίου 2019, ώρα 10.30 πμ.

Οι ενδιαφερόμενοι δηλώνουν στη φόρμα την Δ/νση και το σχολείο τους αν ανήκουν στην Π/θμια εκπ/ση ή στο πεδίο ΑΛΛΟ δηλώνουν το σχολείο τους ή άλλο φορέα όπου ανήκουν. Στο ίδιο πεδίο, μπορούν να δηλώσουν, επίσης, αν είναι μέλη της Παιδαγωγικής ομάδας «Το Σκασιαρχείο».

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΑ ΕΞΑΡΧΕΙΑ

Στις 19/10/2019 θα περπατήσουμε στα Εξάρχεια να θυμηθούμε τους ανθρώπους που χάσαμε, τις νίκες και τις ήττες μας. Επίσης θα αφισοκολλήσουμε την εκδήλωση που ετοιμάζουμε με το «Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση» σε συνεργασία με το «Σκασιαρχείο» για τον Κουν. Οι δύο ομάδες οργανώνουν εβδομάδα θεατρικών δράσεων με θέμα «Ο Κουν στα Εξάρχεια – κατοχή και αντίσταση» στις 23 – 28/11/2019. Το θέατρο και η παιδαγωγική τον Νοέμβριο βγαίνουν στους δρόμους.

Στα χρόνια μετά το 2012, η άτυπη ακόμα ομάδα μας ήταν με τις δράσεις της στο θέατρο «Εμπρός» με τα τέσσερα Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών, στους αντιφασιστικούς περιπάτους και στην ανάδειξη του έργου για τον δάσκαλο Γιάννους Κόρτσακ μέχρι και σήμερα το 2019. Επίσης κάναμε αφιερώματα στον δάσκαλο Παναγή Δημητράτο με το αναγνωστικό «Οι φιλίες των παιδιών» (2014), στο σπίτι της ΕΠΟΝ που ήταν δικό του και στην Άλκη Ζέη, με προβολή και  περίπατο στο Πεδίο του Άρεως. Περπατώντας μπορούμε να σκεφτούμε. Τι είναι επείγον για το παρόν; Τι μας κάνει να νιώθουμε τους δρόμους πυκνούς από νοήματα; Τι είναι η ιστορία ως δρώμενο στους δρόμους; Πώς το θέατρο και η παιδαγωγική συνεργάζονται για να άρουν την ιστορικότητα από τη λήθη του χρόνου για να την φέρουν στο παρόν και να την επιτελέσουν; Τι είναι το «τότε» και τι το «τώρα»;

Στα Εξάρχεια ζωντανεύουν οι μέρες της κατοχής και της αντίστασης, το σπίτι του Λυκούργου Καλλέργη με τον Κουν, ο  Γιώργος Κότσυρας στη Ζωοδόχου Πηγής (όπου από το 2012 έχει την προτομή του στην Ιωννίδειο Σχολή), η Ηλέκτρα Αποστόλου η Ιουλία Μπίμπα στην ΕΣΠΟ, οι σχάρες της Ομόνοιας για το τελευταίο ταξίδι, η Γαβριέλλα, η Μπλε Πολυκατοικία, ο Λαπαθιώτης, οι σταφίδες, ο φούρνος, η γυναίκα «άρωμα», το ταψί με τις πατάτες χυμένες στο δρόμο, τα σχολεία (το 35^ο και το 36^οτου Παναγή Δημητράτου), το «μπουντρούμ παλλάς» (5^ο Γυμνάσιο), η Καλλιδρομίου του Ταχτσή, η Ροζαλία, τα κάρα για το νεκροτομείο, η κλινική Σμπαρούνη, ο Γιάννης Ξενάκης, το «Ματαρόα», τα σέρμαν, τα αστικά κενά που έγιναν μπαρικάδες, η ποίηση με το τσουκάλι με τα φασόλια, ο Ασημάκης Πανσέληνος, η Άλκη Ζέη, οι πορείες με τα τενεκεδάκια και τα συνθήματα «πεινάμε», η γερμανική γλώσσα, τα κρυμμένα αγάλματα, οι γυναικείες φυλακές, οι οίκοι ανοχής, τα συνθήματα στους τοίχους, το τυπογραφείο για χαρακτική, οι ταχυδρόμοι «τ’ αετόπουλα», το συσσίτιο της εκκλησίας, ο «Παρνασσός», ο Λόρδος Μπάιρον, οι απεργίες, το ταβερνάκι του Μώρου, το ΕΑΜ στην Ιπποκράτους, ο Δημήτρης Γληνός, το αριστερό καφενείο στην Μεταξά κι ο πομπός προς τη Μέση Ανατολή, με τα σήματα μορς, στο Χημείο. Ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία. Και ζωντανά τη βλέπουμε μπροστά μας.

 Η παιδαγωγική τότε βγήκε να τον συναντήσει, καθώς τα σχολεία επιτάχθηκαν. Σήμερα πάλι βγαίνει στους δρόμους για να εργαστεί πάλι με την ιστορία για μια ανοιχτή παιδαγωγική της αντίστασης. Ελάτε να τον περπατήσουμε!      

Μπάμπης Μπαλτάς

μέλος του Δικτύου Συνεργατικών Σχολείων με την Παιδαγωγική Freinet

Δημιουργικό διήμερο του «Σκασιαρχείου» στην Πάρο

«…έμπνευση, δημιουργικότητα, καλές πρακτικές, καινούρια αρχή, ελπίδα, ενθουσιασμός, χαρά, πρόκληση…» ήταν μερικές από τις λέξεις  που ακούστηκαν από τους/τις εκπαιδευτικούς στον απολογισμό για την επιμόρφωση που έγινε από το «Σκασιαρχείο» στην Πάρο, στις 5 & 6 Σεπτεμβρίου 2019.

Ξεκινήσαμε με την προβολή δύο ταινιών μικρού μήκους του Φιλίπ Μεριέ  για τον Celesten Freinet και τον Fernard Oury. Με αφορμή τις ερωτήσεις των εκπαιδευτικών, συζητήσαμε τις βασικές αρχές της Παιδαγωγικής Freinet, τις δυνατότητες σύνδεσης του Αναλυτικού Προγράμματος με τη φιλοσοφία, τις τεχνικές και τα εργαλεία της.

Δηλαδή μιλήσαμε για τη δημιουργική έκφραση του παιδιού, την ανάπτυξη της συνεργασίας, τη δημοκρατική συμμετοχή, το άνοιγμα του σχολείου προς τα έξω και τον πειραματικό ψηλαφισμό. Επίσης, συζητήσαμε για την ισορροπία ανάμεσα στη συλλογική και την ατομική εργασία στην ΠΦ,  δηλαδή την εξίσου σημαντική θέση που κατέχουν τόσο οι συνεργατικές μορφές εργασίας, όσο και η ανάδειξη της μοναδικότητας κάθε παιδιού μέσω της εξατομικευμένης προσέγγισής του.

Στη συνέχεια οι εκπαιδευτικοί- μέλη του Σκασιαρχείου κ.κ. Ασπασία Καλησώρα, Μαίρη Καραφωτιά, Σοφία Λάχλου και Ζωή Μώρου εμψύχωσαν τα εργαστήρια των «Τι νέα;», «Συμβούλιο της Τάξης», «Ελεύθερο κείμενο-Εφημερίδα» και «Μικρά Βιβλία-αλληλογραφία».

Η υλοποίηση των εργαστηρίων έγινε βιωματικά. Οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί ήταν ενεργητικοί, χαρούμενοι, αλληλοϋποστηρικτικοί, δημιουργικοί σε όλη τη διάρκεια της διημερίδας. Συμμετείχαν σε συμβούλιο τάξης σαν να είναι μαθητές θέτοντας προβλήματα που απασχολούν τα παιδιά και αναζητώντας εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης. Έγραψαν τα δικά τους ελεύθερα κείμενα και μικρά βιβλία έχοντας το ίδιο κίνητρο με τους μαθητές τους: να διαβαστούν από πραγματικούς αναγνώστες.

Στον απολογισμό διαπιστώσαμε ότι οι εκπαιδευτικοί κατανόησαν και συνειδητοποίησαν τη συμβολή των τεχνικών της ΠΦ στην οργάνωση της τάξης, στην ωρίμανσή της, στη συμμετοχική διαμόρφωση της λειτουργίας της και στο άνοιγμά της στην κοινότητα.

Ευχαριστούμε θερμά την Περιφερειακή Διευθύντρια Εκπαίδευσης Ν. Αιγαίου κ. Μαρκέλλα Παραμυθιώτου, την Οργανωτική Συντονίστρια Εκπαίδευσης του ΠΕΚΕΣ κ. Ειρήνη Τσαβαλά, τον Συντονιστή Εκπαίδευσης ΠΕ70 κ. Πέτρο Προβελέγγιο, την Συντονίστρια Εκπαίδευσης ΠΕ60 κ. Βασιλική Βέλκου  για τη διοργάνωση. Παράλληλα θα ήταν παράλειψη να μην ευχαριστήσουμε την Πρόεδρο του Συλλόγου Εκπαιδευτικών ΠΕ Πάρου και Αντιπάρου «Π. Καλλιέρος» κ. Μαριαλένα Παναγάκη για την πρωτοβουλία της, την ομάδα «για ένα διαφορετικό σχολείο» για τη στήριξη και τη Διευθύντρια του 2^ου ΔΣ Παροικιάς κ. Παλασία Γεωργιάδου για την παραχώρηση του σχολείου της.  

Τέλος ευχαριστούμε τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς για τη φαντασία, το ενδιαφέρον, το κέφι και τη δημιουργικότητά τους!

Καλή δημιουργική χρονιά!

Ασπασία Καλησώρα

 Μαίρη Καραφωτιά

 Σοφία Λάχλου

 Ζωή Μώρου

Επιμορφώνοντας εκπαιδευτικούς στην Κόρινθο

Την Παρασκευή 6/9/2019 ήμασταν στην Κόρινθο για να επιμορφώσουμε εκπαιδευτικούς μετά από κάλεσμα στης συντονίστριας του ΠΕΚΕΣ Ζαχαρούλας Καραβά. Στην Κόρινθο είμαστε από  το 2013 με την Δέσποινα Καρακατσάνη και το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Λειτουργήσαμε Δίκτυο Συνεργατικών Σχολείων την περίοδο 2016 – 2018 κι έχουμε κάνει εργαστήρια με τους συνεργάτες μας από τη Γαλλία. Επίσης επιμορφώνουμε εκπαιδευτικούς με το Πιλοτικό Πρόγραμμα σε συνεργασία με το ΙΕΠ τις σχολικές χρονιές 2018 – 2020.

Κι αυτή τη φορά όμως ήταν μια ξεχωριστή μέρα. Η Ολυμπία Γιαννακοπούλου μίλησε για το πώς εφαρμόζει την παιδαγωγική μας, κάναμε μια αναδρομή στα δέκα τελευταία χρόνια, αλλά και για την ιστορία της παιδαγωγικής μας συνολικά, μοιράσαμε το «Επιστημονικό Βήμα του δασκάλου»(τχ. 23, 2019) όπου περιέχεται άρθρο για την ιστορία της πρόσληψης της παιδαγωγική μας στην Ελλάδα και προβάλαμε το φιλμ του Φιλίπ Μεριέ, «Σελεστέν Φρενέ» (2000). Βρεθήκαμε ένας μικρός πυρήνας εκπαιδευτικών που συνεργαζόμαστε κι ανταλλάξαμε ιδέες και υλικά. Ήταν μια ξεχωριστή εμπειρία! (Μπ.Μπ.)  

Με την Παιδαγωγική Φρενέ στο Λασίθι

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η ημερίδα στο 1^ο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Νικολάου Λασιθίου την Παρασκευή 6/9/2019 που οργάνωσε η Σ.Ε.Ε. ΠΕ70 κ. Μαρία Πρατσίνη, με θέμα «Παιδαγωγική Φρενέ: ανακαλύπτοντας ένας συμμετοχικό τρόπο μάθησης».

Στην ημερίδα αυτή συμμετείχαν εκπαιδευτικοί του 1^ου και 2^ου Δημοτικού Σχολείου Αγ. Νικολάου.

Την ημερίδα ξεκίνησε η κ. Πρατσίνη προβάλλοντας τη μικρού μήκους ταινία του Φιλίπ Μεριέ «Εκπαίδευση με ερωτήσεις». Με αφορμή την ταινία αυτή, δημιουργήθηκε συζήτηση με τους εκπαιδευτικούς προσπαθώντας να αναγνωρίσουν στοιχεία γνώριμα ή διαφορετικά από τις δικές τους διαδρομές στα σχολεία. Ύστερα, προβλήθηκε ένα απόσπασμα από την ταινία «Ο δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται» και παρουσιάστηκε επιγραμματικά η ζωή, το έργο και οι τεχνικές του Σελεστέν Φρενέ.

Στη συνέχεια, το μέλος του Σκασιαρχείου Φωτεινή Δημοπούλου υλοποίησε τα εργαστήρια «Τι νέα;», «Μικρά βιβλία» και «Συμβούλιο τάξης».

Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε αρχικά στο τι επιτρέπει η τεχνική «Τι νέα;», τι μας μαθαίνει και πως λειτουργεί. Οι εκπαιδευτικοί μίλησαν μέσα από δικά τους βιώματα και με τη βοήθεια της εμψυχώτριας κατανόησαν ότι αυτή η διαδικασία δίνει την ευκαιρία στους μαθητές και στις μαθήτριες να εκφράζονται μπροστά σε μια ομάδα, να θέτουν ερωτήσεις, να απαντούν και να βρίσκουν ιδέες για έρευνα και εργασίες.

 Κατόπιν, στο εργαστήριο των «Μικρών βιβλίων» οι εκπαιδευτικοί είχαν την ευκαιρία να δημιουργήσουν σε ομάδες τα δικά τους μικρά βιβλία και να διασκεδάσουν. Έκαναν έρευνα μέσω του διαδικτύου, ζωγράφισαν, συνεργάστηκαν και παρουσίασαν με ενθουσιασμό στις υπόλοιπες ομάδες τα βιβλιαράκια τους.

Το τελευταίο εργαστήριο, «Συμβούλιο τάξης», πραγματοποιήθηκε μέσα από παιχνίδι ρόλων. Οι εκπαιδευτικοί χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, των εκπαιδευτικών και των παιδιών. Η κάθε ομάδα συζήτησε για λίγο ένα πρόβλημά ή μία πρόταση που θα ήθελε να φέρει στο συμβούλιο. Έπειτα, ο κύκλος ξανάνοιξε και όλοι μαζί συζήτησαν ένα θέμα που απασχολεί τα παιδιά στο σχολείο. Ακούστηκαν οι διαφορετικές απόψεις και προσπάθησαν να βρουν διαφορετικούς τρόπους επίλυσης. Παρατήρησαν πως μπορούμε από κοινού με τα παιδιά να αποφασίζουμε και να βοηθούν όλοι στη λειτουργία του σχολείου, δίνοντάς τους ενεργό ρόλο.

Η ημερίδα έκλεισε με τον απολογισμό των εκπαιδευτικών από αυτή τη συνάντηση, η οποία τους έδωσε, όπως χαρακτηριστικά είπαν, άλλη πνοή και διάθεση να ανακαλύψουν περισσότερο την παιδαγωγική αυτή.

Ευχαριστούμε θερμά τη Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου κ. Μαρία Πρατσίνη γι’ αυτή την πρωτοβουλία και την πρόσκληση που μας έκανε. Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τους εκπαιδευτικούς των δύο σχολείων που ήταν ανοιχτοί στη διαδικασία βιώνοντας στην πράξη μερικές από τις τεχνικές του Σελεστέν Φρενέ και τη φιλοσοφία του.

Φωτεινή Δημοπούλου

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Παιδαγωγική Φρενέ στο 4ο δημοτικό σχολείο Αμαλιάδας

Τα δύο τελευταία χρόνια συνεργάστηκα με τους μαθητές της Δ’1-Ε’1 τάξης στο 4^ο δημοτικό σχολείο Αμαλιάδας, ακολουθώντας αρχές της παιδαγωγικής  Φρενέ και διαμορφώνοντας πρακτικές και θεσμούς με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που απέκτησαν υπό το βάρος των ορισμένων συνθηκών και  περιστάσεων. Πολλές μεμονωμένες τεχνικές, όπως την εφημερίδα και την πειραματική ψηλάφηση του φυσικού κόσμου, τις ακολουθούσα χωρίς να έχω υπόψη μου τον Φρενέ, εδώ και αρκετά χρόνια. Υπό την επίδραση της  προσέγγισης και της πρόσληψης της σκέψης του Γάλλου παιδαγωγού, προσπάθησα να δέσω σε έναν άξονα επιμέρους τεχνικές και το σπουδαιότερο να βρω τον τρόπο να κάνω κριτική παιδαγωγική στην πράξη, όχι πια μεταδίδοντας γνώσεις, αλλά οργανώνοντας περιβάλλοντα μάθησης, με έμφαση στο χώρο και το περιεχόμενό του.

Έτσι, διαμόρφωσα μια λειτουργική εικόνα για τη χωροταξία, εκκινώντας από τις ανάγκες της ερευνητικής-αποκαλυπτικής μάθησης. Στο κέντρο της αίθουσας σχηματίστηκε ένα πι από θρανία που φιλοξενούσε την ολομέλεια. Περιμετρικά αναπτύχθηκαν γωνιές-εργαστήρια με θεματικό περιεχόμενο: τυπογραφείο, βιβλιοθήκη, φυσικός κόσμος, μυθιστορία, μαθημαγικά, έκθεση-κατάστημα. Σε κάθε εργαστήριο συμμετείχαν μαθητές που για διάστημα δύο εβδομάδων αναλάμβαναν να ολοκληρώσουν σχετικές εργασίες. Είχαν τη δυνατότητα να συνεργαστούν, να βρουν πώς θα διανείμουν τον χρόνο, πώς θα αξιοποιήσουν γνώσεις και ενδιαφέροντα, πού θα αναζητήσουν βοήθεια. Υπήρχαν εργασίες που δίνονταν από τον εκπαιδευτικό, με τη μορφή ανάθεσης, και περιέκλειαν γνωστικούς και ψυχοκινητικούς στόχους του ΑΠΣ, αλλά και εργασίες που ετοίμαζαν κάποιοι μαθητές με δική τους πρωτοβουλία (διερεύνηση των διατροφικών προτιμήσεων του σαλιγκαριού, είδος που αφθονεί στον κήπο μας) ή  κατόπιν αιτήματος συμμαθητών τους από άλλες ομάδες.

Διαφάνηκε έτσι μια μετατόπιση από την τυποποιημένη ομαδοσυνεργατική μάθηση, που μπορεί να λειτουργεί επιτείνοντας τον ανταγωνισμό μεταξύ των ομάδων, σε ένα άλλο είδος συνεργατικότητας, με βασικό στοιχείο την αμοιβαιότητα και την αλληλεγγύη. Ήταν το αποτέλεσμα της επιλογής μια εργασία να μην δίνεται πανομοιότυπη σε όλες τις ομάδες, αλλά να επιμερίζεται σε τομείς, ώστε να τις παρακινεί να εργαστούν με ολιστική σκέψη, ουσιαστικά σαν  μια ομάδα, λαμβάνοντας υπόψη  τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εργαστηρίου, στο οποίο συμμετείχαν. Ένα παράδειγμα τέτοιας συνέργειας ήταν η ετήσια έκθεση χειροποίητων προϊόντων που πραγματοποιήθηκε για τέταρτη χρονιά στο προαύλιο του σχολείου. Η ομάδα του φυσικού κόσμου ήταν υπεύθυνη για τη συλλογή και αποξήρανση των βοτάνων από τον κήπο, η ομάδα του τυπογραφείου ανέλαβε τη δημιουργία ετικετών για τις συσκευασίες, τις αφίσες, τις καταχωρήσεις στην εφημερίδα της τάξης. Σημαντική ήταν η συμβολή της ομάδας της μυθιστορίας που ανέσυρε πληροφορίες για τις ιδιότητες των βοτάνων από βιβλία που της πρότεινε η ομάδα της βιβλιοθήκης. Ζητήματα της ετικέτας όπως καθαρό βάρος και χημική σύσταση προϊόντος για τις λοσιόν, τα σαπούνια και τα αφρόλουτρα ανέλαβε η ομάδα των μαθημαγικών.

            Με κάθε τρόπο προσπάθησα τα αποτελέσματα της εργασίας στην τάξη να έχουν αντίκρισμα σε δύο επίπεδα: στο ατομικό ενδιαφέρον και τις ανάγκες του παιδιού, από την μια πλευρά και στον κοινοτικό χαρακτήρα του σχολείου, μέσα από τη συνεργασία με φορείς (Ομάδα παραδοσιακών σπόρων Πύργου Ηλείας, Ζωοφιλική ομάδα Ήλιδας, Φίλοι του ποδηλάτου Ήλιδας), την αλληλογραφία με άλλα σχολεία (ΔΣ Μπορσίου, ΔΣ Βελβεντού Κοζάνης, 2^ο ΔΣ Κυπαρισσίας) και την κοινωνική διεκδίκηση για την ικανοποίηση χρόνιων αιτημάτων που σχετίζονται με κτιριακές υποδομές, μέσα από παρεμβάσεις (στον ραδιοφωνικό σταθμό της Ε.ΡΑ. Πύργου, στο γραφείο του δημάρχου Ήλιδας, στη διανομή της εφημερίδας «Ο Σπόρος» σε κεντρικά σημεία της πόλης). Βασικό κίνητρο για την προσέλκυση του ενδιαφέροντος και τη συμμετοχή στις δραστηριότητες της τάξης αναδείχτηκε η δημοσιότητα.

Η προετοιμασία της δημόσιας παρέμβασης όμως είναι πάντα μια κοπιώδης διαδικασία, που περνάει μέσα από την έρευνα και την αυτοβελτίωση. Σημαντική για τον λόγο αυτό, ήταν η συμβολή της βιβλιοθήκης της τάξης. Βιβλία λογοτεχνικά και επιστημονικά, που βοηθούσαν στην υλοποίηση των σχεδίων εργασίας των ομάδων με γνώσεις, λειτουργώντας άμεσα εκεί που υπήρχε ανάγκη, ως εργαλεία υποστήριξης, Αλλά και βιβλία με ιστορίες που ανέβαζαν το επίπεδο της φαντασίας, συνέβαλλαν στη βελτίωση της έκφρασης. Μεγάλη αναγνώριση είχαν τα δύο εργαστήρια δημιουργικής γραφής που κάναμε, με εμψυχώτρια την εκπαιδευτικό Αλεξάνδρα Σωτηράκογλου, και οδήγησαν στην έκδοση από τυπογραφείο μας ενός βιβλίου με  ιστορίες των παιδιών.  Γνωρίζοντας ότι πολλοί εντός και εκτός σχολείου, περιμένουν τα νέα μας ήρθε, περίπου στα μέσα της χρονιάς, σαν επιστέγασμα της όλης προσπάθειας ο «Σπόρος» (ξεφυτρώνει κάθε Δευτέρα πρωί…), η εβδομαδιαία εφημερίδα μας με άρθρα, συνεντεύξεις, ιστορικές αναφορές, ανακοινώσεις, συνταγές, εξολοκλήρου γραμμένη από τα παιδιά και τυπωμένη στο τυπογραφείο της τάξης.

Μιλώντας για το τυπογραφείο, υπό το πρίσμα της παιδαγωγικής Φρενέ, αξίζει να πούμε ότι απετέλεσε την καρδιά της παραγωγής έργου και τον φυσικό φορέα δημοσιότητας της σχολικής εργασίας που άλλοτε αθόρυβα και άλλοτε με φωνές και φασαρία συντελέστηκε μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας. Ένας φορητός υπολογιστής και ένας εκτυπωτής, ένα επιτραπέζιο συρραπτικό και ένας διακορευτής, μαρκαδόροι, κορδέλες και χαρτιά. Πολλά χαρτιά. Διαφόρων χρωμάτων, παχών και υφών. Αυτός ήταν ο εξοπλισμός του τυπογραφείου. Η δουλεία στο χέρι ή στο πληκτρολόγιο. Συνήθως σύντομη, μια αφίσα, μια κάρτα ευχών, μια πρόσκληση, μια ανακοίνωση για την εξώπορτα («Λείπουμε, είμαστε στα δέντρα της βορεινής αυλής») και άλλοτε χρονοβόρος σε βάθος μηνών (η σελιδοποίηση ενός βιβλίου, όπως αυτό που γράψαμε και μεταφράσαμε στα αγγλικά, με τη βοήθεια της καθηγήτριας αγγλικής γλώσσας κας Μαρίας Σταθοπούλου, και τα ρομανί, με τον τίτλο «Το ταξίδι του Χουσεΐν», η ιστορία ενός ασυνόδευτου ανήλικου πρόσφυγα από τη Συρία, που αναδεικνύει τη φρίκη του πολέμου). Μάλιστα ο αναγνώστης μπορεί να «ακούσει» το βιβλίο με τη φωνή των συγγραφέων σαρώνοντας με τη συσκευή του το barcode που βρίσκεται στο τέλος του βιβλίου.

Εύλογα κάποιος θα αναρωτιόταν σε ποιο βαθμό συμμετέχουν τα παιδιά στον καθορισμό του περιεχομένου των δραστηριοτήτων. Μέσα από την καθιέρωση μιας διδακτικής ώρας για συζήτηση πάνω στον προγραμματισμό της λειτουργίας της τάξης και των στόχων-δράσεων έγινε μια προσπάθεια να ασκηθούν οι μαθητές στον διάλογο με επιχειρήματα εκφράζοντας ελεύθερα τις απόψεις τους. Δεν ήταν άλλο από το συμβούλιο της τάξης. Πρακτικά όμως φάνηκε ότι οι ιδέες και τα προβλήματα δεν μπορούσαν να περιμένουν έως την Τετάρτη στις 10.45 κι έτσι κάθε διδακτική ώρα είχε και λίγο… συμβούλιο τάξης για να επιλύονται άμεσα τα ζητήματα. Πάντα τηρούνταν πρακτικά από τον γραμματέα εβδομάδας, στο μοτίβο πρόβλημα-πρόταση-εκτέλεση, ενώ συντονιστής της συζήτησης ήταν ο δάσκαλός ή ένας μαθητής, κάτω από το πρόταγμα «σύσκεψη, συναπόφαση, συνευθύνη».

Συνοψίζοντας, μπορώ να πω ότι, ανεξάρτητα από τις ειδολογικές διαφορές στις διδακτικές επιλογές που ακολουθώ κατά καιρούς, η σκέψη ότι η σχολική αίθουσα είναι πολύ μικρή για να χωρέσει τις ανάγκες και τις δυνατότητες παιδιών και δασκάλων έχει κατασταλάξει μέσα μου. Έτσι, λοιπόν, από τη λεκάνη με το χώμα στη γωνιά της μυθιστορίας, περνάμε στον κήπο, στην υπαίθρια τάξη με την αυτοσχέδια ανασκαφή κι από κει στο μουσείο και την αρχαιολογική σκαπάνη θα βρούμε τρόπους για να εδράσουμε το βίωμα ως όλον, να συστηματοποιήσουμε τη σκέψη μας, να τοποθετήσουμε τη δική μας παρουσία στον χρόνο και να αντιληφθούμε αυτή την ενότητα χώρου και χρόνου, αναλογιζόμενοι και την εναλλαγή των εποχών που παρατηρούμε στον κήπο.

Άγγελος Μιχαλόπουλος

Δάσκαλος, 4^ο δημοτικό σχολείο Αμαλιάδας Ν. Ηλείας

Διημερίδα για την παιδαγωγική Φρενέ στην Πάρο

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑΣ

Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου 2019

08:30 – 09:00	Προσέλευση- Καλωσόρισμα
09:00–09:30   09:30– 10:30	Α΄ΚΥΚΛΟΣ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Προβολή ταινιών «Σελεστέν Φρενέ» και «Φερνάν Ουρί», παραγωγής του Φιλίπ Μεριέ. Συζήτηση πάνω στις ταινίες. Παρουσίαση των τεχνικών Φρενέ όπως εφαρμόζονται στα σχολεία μας
10.30 – 11:00	Διάλειμμα
11:00 – 13:00	Β΄ΚΥΚΛΟΣ: 3 ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Τι νέα – Συμβούλιο Εμψυχώτριες:  Ασπασία Καλησώρα, Μαρία Καραφωτιά, Σοφία Λάχλου, Ζωή Μώρου
13:00 – 13:30	Ολομέλεια – Απολογισμός

Παρασκευή 6 Σεπτεμβρίου 2019

	Α  ΟΜΑΔΑ	Β  ΟΜΑΔΑ	Γ  ΟΜΑΔΑ
08:30 – 10.30	Ελεύθερο κείμενο – Εφημερίδα Ασπασία Καλησώρα Ζωή Μώρου	Αλληλογραφία- Μικρά βιβλία Σοφία Λάχλου	Αλληλογραφία- Μικρά βιβλία Μαρία Καραφωτιά
10.30 – 11:00	Διάλειμμα
11:00 – 13:00	Αλληλογραφία- Μικρά βιβλία Μαρία Καραφωτιά	Ελεύθερο κείμενο – Εφημερίδα Ζωή Μώρου	Ελεύθερο κείμενο – Εφημερίδα Ασπασία Καλησώρα Σοφία Λάχλου
13:00 – 13:30	Συζήτηση – Απολογισμός του διήμερου