Μετά το λόφο του Στρέφη, όπου ήμασταν κάθε Σάββατο για περίπου τρεις μήνες, το λόφο Φινόπουλου με εκδηλώσεις αρκετές Κυριακές της άνοιξης και το περίπτερο στη Φωκίωνος Νέγρη, με τρεις Κυριακές, είμαστε για 10 ημέρες στο κηπάκι της Τσαμαδού, κοντά στην πλατεία Εξαρχείων!
Τι θα προσπαθήσουμε; Με αφορμή το ταξίδι των Ζαπατίστας στην Ευρώπη το τι σημαίνει εκπαίδευση που εμπνέεται από την κοινότητα είναι ένα ζήτημα μιας κοινωνικής παιδαγωγικής που συνομιλεί με τα κοινωνικά κινήματα. Κι αυτόν το διάλογο καλούμαστε να τον κάνουμε ένα διαφορετικό σχολείο. Κι αυτό το σχολείο θέλουμε να κάνουμε στο κηπάκι, με αποκορύφωμα τις εκδηλώσεις 22 και 23 Μαΐου 2021.
Αυτό λοιπόν θέλουμε, ένα αλληλέγγυο σχολείο της κοινότητας. Από τις 13 μέχρι τις 23 Μαΐου «Τα θρανία της άνοιξης» με τα «Πίσω θρανία» θα είμαστε στο κηπάκι της Τσαμαδού, από τις 17:00 – 20:00. Ελάτε με ποδήλατα, με φυτά και σπόρους, με βιβλία και υλικά για μαρμελάδα να κάνουμε εργαστήρια μαζί με τα παιδιά. Κι αν δεν μπορείτε; Τότε ακούστε τις δράσεις μας! Τα δύο ραδιόφωνα, το «Μαγικό ραδιόφωνο του Β1» και «Τα θρανία της άνοιξης» μπορείτε να τα ακούτε από το «ραδιόφωνο 2510», καθώς θα αναμεταδίδει το πρόγραμμά μας! Τυπογραφείο, μικρά βιβλία, συνέλευση των παιδιών, κήπος, ραδιόφωνο, λογοτεχνία της γειτονιάς, συνεταιρισμός, διαδρομές στην πόλη, βιβλιοθήκη, αρχιτεκτονική, εφημερίδα, παραμύθι, κουκλοθέατρο, καραγκιόζης, προβολές κι άλλα πολλά περιμένουν εσάς και τα παιδιά να τα κάνουμε μαζί! Και ο «Κοκκινολαίμης» θα είναι μαζί μας για να ετοιμάσουμε τον επόμενο!
Πληροφορίες για τις ομάδες και τη συνεργασία τους, καθώς και για τη βάση δεδομένων για τους Ζαπατίστας στο: damianos.voganatsis@gmail.com
Πληροφορίες για το πρόγραμμα του δεκαήμερου στο κηπάκι της Τσαμαδού από τα «Πίσω Θρανία» στο: angelikalah@gmail.com
Μαζί μας είναι, μεταξύ άλλων, η Νίκη Κοκκινοπλίτη, η Ειρήνη Βαλληνδρά, η Άννα Γιάνκου, η Ελένη Φουντουλάκη. ο Βαγγέλης Βλαχάκης, ο Δημήτρης Μεϊμάρης, ο Γιώργος Κτενάς, η Κατερίνα Παούρη, η Ασπασία Χαρλαμπίτα, η Μαρία Μενεγάκη και η Κατερίνα Σακκά, αλλά και πολλοί/ ες, άλλοι/ ες, μέλη και φίλοι/ ες του «Σκασιαρχείου».
Ελάτε επίσης να κάνουμε και την καμπάνια για τα 30 χιλιόμετρα μέσα στην πόλη! Αυτή που ξεκινήσαμε από το περίπτερο της Φωκίωνος Νέγρη! Σας περιμένουμε! [Μπ.Μπ.]
Ο σχολικός συνεταιρισμός σε συνεργασία με το Σκασιαρχείο, από τη θεωρία στην πράξη.
Οι φοιτητές/ τριες του Προγράμματος γράφουν για την εμπειρία τους…
«Από την αρχή της χρονιάς 2020 – 2021 η ομάδα του «Σκασιαρχείου» αποτέλεσε αρωγό στην προσπάθειά μας να επιμορφωθούμε σε σύγχρονες εκπαιδευτικές και μεθόδους που μας εξασφαλίσουν αποτελεσματικότερη επικοινωνία με τους μαθητές και θετικό κλίμα στη σχολική τάξη. Μεταλαμπαδεύοντάς μας γνώσεις και εμπειρίες η ομάδα του «Σκασιαρχείου» μας βοήθησε να κατανοήσουμε εις βάθος τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της παιδαγωγικής Φρενέ, καθώς και να συνειδητοποιήσουμε την σημασία και τη χρησιμότητα της στη σχολική τάξη. Κάθε συνάντηση με τους εκπαιδευτικούς του «Σκασιαρχείου» ήταν και ένα επιπλέον βήμα στην εμβάθυνσή μας στην παιδαγωγική Φρενέ.
Επιστέγασμα των συναντήσεων αυτών καθ’ όλη την διάρκεια της χρονιάς αποτέλεσε η δράση, σε συνεργασία με τον κ. Μπαλτά και τον κ. Κατσαρό, για την προσομοίωση διδασκαλίας στα μαθήματα των οικονομικών και της πληροφορικής με αντικείμενο τη δημιουργία σχολικού συνεταιρισμού, αξιοποιώντας εργαλεία της παιδαγωγικής Φρενέ όπως το συμβούλιο τάξης και το «Τι νέα;». Το τρίπτυχο της δράσης αυτής είναι η «τάξη – αυλή – κοινότητα», πως δηλαδή με αφορμή το γνωστικό αντικείμενο ο εκπαιδευτικός δημιουργεί τις αναγκαίες συνθήκες για τους μαθητές να προβληματιστούν σε κοινωνικά ζητήματα και να συμμετέχουν ενεργά στην υλοποίηση της ιδέας τους με πραγματικά δεδομένα μέσα στο σχολείο.
Παρότι οι ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουμε, εξαιτίας της πανδημίας, δημιουργούν στεγανά στην επικοινωνία και έχουν επιφέρει κόπωση, με την πολύτιμη συνεισφορά των έμπειρων εκπαιδευτικών του «Σκασιαρχείου» υπερκεράσαμε τις δυσκολίες και περατώσαμε αποτελεσματικά τα βιωματικά εργαστήρια. Εμπνεόμενοι από την Παιδαγωγική Φρενέ και σε συνεργασία με την παιδαγωγική ομάδα του «Σκασιαρχείου», οραματιστήκαμε ένα Σχολικό Συνεταιρισμό, στον οποίο οι μαθητές μέσα από τις αρχές της συνεργατικής τάξης και τις αξίες της αλληλεγγύης και της αυτοδιαχείρισης. Ειδικότερα οι εννιά ομάδες που σχηματίστηκαν με την επιστημονική ευθύνη της Δρ Β. Μπρίνια, εργάστηκαν συστηματικά με τον κ. Μπαλτά και τον κ. Κατσαρό με γνώμονα τη κριτική θεώρηση των κοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας σήμερα, από τη φτώχεια και την ανεργία μέχρι την κάθε μορφής περιστατικά βίας, την καθημερινή ζωή του εφήβου και τη βιώσιμη ανάπτυξη στην κοινότητα. Έτσι, αναπτύχθηκαν πλάνα μαθήματος, με απώτερο στόχο οι μαθητές να δημιουργήσουν το δικό τους συνεταιρισμό και να συμβάλλουν στην εξάλειψη αρνητικών φαινομένων και την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Τέτοιοι συνεταιρισμοί είναι, το αυτοδιαχειριζόμενο τυπογραφείο, για την έκδοση εφημερίδας μέσα στο σχολείο, η οποία θα πραγματεύεται ζητήματα που άπτονται του ενδιαφέροντος του εφήβου. Η έκδοση και διάθεση σχολικής εφημερίδας από τους μαθητές, της οποίας τα έσοδα θα διατεθούν με σκοπό την οικονομική ενίσχυση της κοινωνικής κουζίνας. Η ίδρυση κοινωνικού παντοπωλείου εντός της σχολικής μονάδας για την προσφορά αγαθών σε αυτούς που τα έχουν ανάγκη.
Παράλληλα, διατυπώθηκαν και ιδέες που εστιάζουν στην ευαισθητοποίηση της κοινότητας σε θέματα βίας, όπως η δημιουργία σχολικού συνεταιρισμού με αντικείμενο σύνταξη εσωτερικού σχολικού κανονισμού και αφισοκολλήσεις, μέχρι αυτοδιαχειριζόμενο σχολικό κινηματογράφο και μαθητικό ραδιόφωνο, οι μαθητές δίνουν τα δικά τους μηνύματα ενάντια στη βία. Η ενημέρωση των μαθητών και βιωματικότητα μέσα από την τέχνη, μπορούν να συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση της έννοιας της βιώσιμης ανάπτυξης, ιδρύοντας συνεταιρισμό που θα διοργανώσει δράσεις και ημερίδες για την αξία και την εκμετάλλευση των ανακυκλώσιμων υλικών.
Ακόμη, η ενημέρωση των μαθητών για τα παραδοσιακά επαγγέλματα που τείνουν προς εξαφάνιση και η δημιουργία εργαστηρίου καλαθοπλεχτικής, είναι ικανή να συνδέσει τους όρους ης οικονομίας με ην κοινωνική εξέλιξη. Τέλος, η επιμόρφωση των μαθητών σε νέες τεχνολογίες και ψηφιακές πλατφόρμες, όπως το cloud ώστε να ψηφιοποιήσουν τη σχολική βιβλιοθήκη και να παρέχουν τη δυνατότητα δανεισμού, ακόμη και πρωτότυπου υλικού των μαθητών, όπως εφημερίδες και βιβλία.
Κλείνοντας, η προσομοίωση της διδασκαλίας, μέσα από το εργαστήριο για τη δημιουργία σχολικού συνεταιρισμού, μας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι κύρια αρχή για κάθε εκπαιδευτικό είναι η βιωματικότητα στη μάθηση, δηλαδή η σύνδεση του σχολείου με το περιβάλλον «έξω από το σχολείο», ώστε να αντιληφθούν μαθητές και εκπαιδευτικοί ότι η εκπαιδευτική μονάδα είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας και όχι μία γυάλινη σφαίρα,0 αποκομμένη από την πραγματική ζωή. Έτσι, στο σύνολό του το σχολείο εκτός από «αποστειρωμένες» αντιλήψεις και στείρα γνώση, μεταλαμπαδεύει αξίες και ιδανικά, απαραίτητα για την καλλιέργεια ενεργών πολιτών.
Η μάθηση δεν είναι μόνο διάλεξη, είναι προβληματισμός, ανταλλαγή ιδεών, διεύρυνση σκέψης, καλλιέργεια πνεύματος. Ακόμη και μέσα από τα μαθήματα των οικονομικών, με τις κατάλληλες μεθόδους, ο εκπαιδευτικός μπορεί να βρει μια χαραμάδα ελπίδας και αισιοδοξίας για το μέλλον της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ευαισθητοποίησης των μαθητών.
Ευχαριστούμε την ομάδα «Το Σκασιαρχείο» για όλα όσα πολύτιμα μας προσέφερε…»
Η ομάδα των φοιτητών/ τριών του Προγράμματος Σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής και της Εκπαίδευσης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών ακαδημαϊκού έτους 2020 – 2021
Η παιδαγωγική ομάδα «Το Σκασιαρχείο» οργανώνει μια τριήμερη επιμορφωτική συνάντηση για την παιδαγωγική Φρενέ. Θα διεξαχθεί το τριήμερο 16-17-18 Απριλίου (Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή). Θα συμμετάσχουν 200 εκπαιδευτικοί Α΄βαθμιας και Β΄βαθμιας εκπαίδευσης από όλη την Ελλάδα.
Η ανταπόκριση της εκπαιδευτικής κοινότητας υπήρξε πολύ μεγάλη και, επιτρέψτε μας να το πούμε, συγκινητική. Οι συνολικές αιτήσεις ξεπερνούν τις 700!
Είναι ένα ελπιδοφόρο μήνυμα, μια μαρτυρία ότι ένα μεγάλο κομμάτι του εκπαιδευτικού κόσμου ασφυκτιά στο πλαίσιο του παραδοσιακού σχολείου, αρνείται τη ρουτίνα της πεπατημένης και αναζητά διεξόδους προς μια άλλη θεώρηση και λειτουργία της εκπαίδευσης, με έμφαση στο δημοκρατικό, συνεργατικό, συλλογικό πνεύμα εργασίας, με αξιοποίηση δοκιμασμένων (όσο και καινοτόμων) παιδαγωγικών εργαλείων, με υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, έτσι που να μπορούμε να ανταποκριθούμε επάξια στις τόσες δυσκολίες της δουλειάς μας, για το καλό των παιδιών και των οικογενειών τους, αντλώντας ταυτόχρονα ικανοποίηση και απόλαυση από το νόημα που βρίσκουμε στην εργασία μας, αντλώντας χαρά από τη χαρά των παιδιών.
Όσοι/όσες έγιναν δεκτοί/δεκτές στα εργαστήρια έχουν ενημερωθεί με σχετικό μήνυμα.
Οι εργασίες της πρώτης μέρας (Παρασκευή 16 Απριλίου και ώρα 6.00΄- 8.30΄ μ.μ.) που περιλαμβάνει θεωρητικές εισηγήσεις και παρουσιάσεις είναι ανοιχτές σε όλους/όλες.
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΤΡΙΗΜΕΡΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΚΑΣΙΑΡΧΕΙΟΥ
«Για ένα συνεργατικό σχολείο της κοινότητας» – Εισαγωγή στην παιδαγωγική Φρενέ
Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή, 16-17-18 Απριλίου 2010
Η Παιδαγωγική ομάδα «Tο Σκασιαρχείο»διοργανώνει τριήμερη επιμορφωτική συνάντηση με στόχο την εξοικείωση των εκπαιδευτικών με τη φιλοσοφία και τις βασικές τεχνικές της παιδαγωγικής Φρενέ.
Απευθύνεται κατά προτεραιότητα σε εκπαιδευτικούς Α΄βαθμιας και Β΄βαθμιας εκπαίδευσης που σχετίζονται (ή επιθυμούν να έρθουν σε επαφή) με τα Δίκτυα συνεργατικών σχολείων που λειτουργούν ήδη ή βρίσκονται σε διαδικασίες συγκρότησης ανά την Ελλάδα.
Θα συγκροτηθούν τρία τμήματα των 25 ατόμων ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ενός ελάχιστου βιωματικού χαρακτήρα αυτών των συναντήσεων. Οι εκπαιδευτικοί που θα συμμετάσχουν έχουν την υποχρέωση να παρακολουθήσουν ολόκληρο το πρόγραμμα της επιμορφωτικής συνάντησης.
Η επιμορφωτική συνάντηση θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά και το πρόγραμμά της είναι το εξής:
Έχουν συμπληρωθεί δύο χρόνια χωρίς τον MichelLobrot, τον διανοητή, φιλόσοφο, ψυχοπαιδαγωγό, ψυχοθεραπευτή, καθηγητή στο πανεπιστήμιο ParisVIII-Vincennes, ερευνητή, συγγραφέα, ιδρυτή της Θεσμικής παιδαγωγικής και εμπνευστή της Παρεμβαίνουσας Μη Κατευθυντικότητας (NDI)).
Η λύπη για όσους/ όσες τον γνώρισαν είναι μεγάλη. Η NDI αφορά στην ψυχολογία, τη ψυχοθεραπεία, την θεσμική παιδαγωγική και γενικότερα τον άνθρωπο.
Το «Σκασιαρχείο» στο πλαίσιο της θεσμικής παιδαγωγικής έχει έρθει σε συναντήσεις με τον ίδιο από κοντά στη «Λαϊκή Συνέλευση Γκύζη», έχει κάνει βιωματικές συναντήσεις με την μαθήτριά του Καίτη Κανακάκη, συμμετείχε στις παρουσιάσεις των βιβλίων του και συνεχίζει το έργο του με την Λένα Κούτσικα, μέλος της NDI αλλά και της δικής μας ομάδας.
Τα βιβλία του μεταφράζονται στη χώρα μας κι αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό για μας, τους παιδαγωγούς του «Σκασιαρχείου» που κάνουμε συμβούλιο της τάξης, ομάδες και θεσμική παιδαγωγική ή εμπνεόμαστε από το έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη για την «θέσμιση» και τους θεσμούς των παιδιών.
Το έργο του συνεχίζεται, μέσα από τον Πανελλήνιο Σύλλογο της Παρεμβαίνουσας Μη Κατευθυντικότητας και τις δράσεις του. Ο Michel Lobrot δίδαξε τη σκέψη και τη μέθοδό του σε πολλούς Έλληνες από το 1980 έως το τέλος της ζωής του, όπως τον Κώστα Μπακιρτζή που προώθησε το έργο του στο Πανεπιστήμιο.
Το NDI λοιπόν καλεί όσους μαθήτευσαν και εκπαιδεύτηκαν κοντά του ή ενδιαφέρονται να γνωρίσουν την ομάδα, να συμμετάσχουν στη διαδικτυακή συνάντηση που οργανώνουμε με θέμα: «Η ζωή και το έργο του Michel Lobrot» το Σάββατο 27 Μάρτη 2021 και ώρα 19.30. Zoom link:
Όταν τα σχολεία κλείνουν η κοινωνική παιδαγωγική ξεκινά τον δύσκολο δρόμο της. Ο/ η εκπαιδευτικός μας μεριμνά για τη σχέση του με τα παιδιά από μακριά κι από κοντά. Έτσι ζητήματα τροφής, αλληλεγγύης, ανοιχτών παιδικών χαρών, δανειστικής βιβλιοθήκης, επίσκεψης στα σπίτια τους, συλλογικών πλάνων εργασίας, ελεύθερων ραντεβού στην πόλη και υποστηρικτικού περιβάλλοντος, είναι ανοιχτά προς επίλυση. Οι τεχνικές Freinet της τάξης είναι ανοικτές στο δημόσιο χώρο: η συνέλευση των παιδιών, το τυπογραφείο, η αλληλογραφία, το ραδιόφωνο, το θέατρο, ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία και το ελεύθερο κείμενο. Τα ονόματα του Korczak, του Freinet, του Milani, του Kozol, του Lodi, του Benaiges και του Gabor Sztehlo αποκτούν μια νέα προοπτική στη ματιά μας. Το σχολείο της κοινότητας επινοεί εκ νέου την κοινότητα. Το πάρκο, η πλατεία, ο δρόμος και ο λόφος γίνεται η νέα σχέση του παιδιού με τον δημόσιο χώρο. Έτσι λοιπόν και για «Τα Θρανία της άνοιξης», το κάλεσμα για κοινωνική παιδαγωγική στο κέντρο της Αθήνας ανανεώνει το τρόπο που εργαζόμαστε με τις τεχνικές Freinet. Το ραδιόφωνο, η εφημερίδα και η αλληλογραφία μας δίνουν νέες δυνατότητες. Η ιστορία έχει κι αυτή την τιμητική της, ακριβώς γιατί ο χώρος και ο χρόνος είναι σε πύκνωση με πολλές στρώσεις από δημόσια νοήματα. Ας δούμε ένα μικρό ημερολόγιο δράσεων στο κέντρο της Αθήνας αυτή την περίοδο. Και να το ακούσουμε μετά στο ραδιόφωνο, με τις φωνές των παιδιών!
dig
Εδώ «Τα θρανία της Άνοιξης»!
Ακούτε το ραδιόφωνο των παιδιών!
Παιδιά, μείνετε συντονισμένα!
Σήμερα παιδιά έχουμε τη γιορτή του ραδιοφώνου. Είναι 13 Φεβρουαρίου και το ραδιόφωνο σβήνει κεράκια 10 χρόνια τώρα σ’ όλο τον κόσμο. Αλλά και για μας το «Σκασιαρχείο» είναι γενέθλια. Γινόμαστε με «Τα θρανία της άνοιξης» κι όλα τα ραδιόφωνα του «Σκασιαρχείου» ενός έτους! Και γιορτάσαμε τα γενέθλιά μας στην «Πλαστελίνη», στο Δίκτυο Fm στα Χανιά και στην εκπομπή της Βαλεντίνας «Ανέβα μήλο, κατέβα ρόδι» και στο Λόφο του Στρέφη στα Εξάρχεια, στην Αθήνα!
Δύο ραδιόφωνα ανέβηκαν στο λόφο του Στρέφη, «Το μαγικό ραδιόφωνο του Β1» και «Τα θρανία της άνοιξης»! Και κάναμε, ούτε μία, ούτε δύο, αλλά πολλές εκπομπές!!! Κι ανέβηκαν και παιδιά κι έφεραν και μαζί τους και «Τα τέρατα του λόφου » (2002) για να τα κάνουμε ταινία! Κι ήρθε ο Αμπολφάζ και ο Έμαντ κι ο Γρήγορης και η Δήμητρα, η Ζαϊνέπ και η αδερφή της η Σαντέτ, η κυρία Ηλέκτρα κι ο κύριος Ανδρόνικος, η Μαρίνα η αρχιτεκτόνισσα και τόσοι άλλοι!! Δεν μας τα χάλασε αυτά που θέλαμε η βροχή. Τα καταφέραμε! Και το άλλο Σάββατο 20/2 στη 13:00 στο λόφο για να κάνουμε συνέλευση των παιδιών, ραδιόφωνο, κινηματογράφο και λογοτεχνία. Και την Κυριακή 21/2 στις 12:00 στο Λόφο Φινόπουλου για να σταθούμε αλληλέγγυοι στο λόφο του Στρέφη, τώρα που έρχονται τα «τέρατα». Θα είναι και η «Λαϊκή Συνέλευση Γκύζη» για να υποστηρίξει το δίκαιο της συνέλευσης του λόφου του Στρέφη. Και μη ξεχνάμε, όπως λέει και η Λότη μας, «κάθε παιδί έχει δικαίωμα στο λόφο του»! Κι αν θέλετε παιδιά να διαβάσετε κι άλλο βιβλίο για το λόφο και το καταφύγιο που έχει και κατέφευγαν οι άνθρωποι στα χρόνια της κατοχής, σας περιμένει «Ο καιρός της σοκολάτας» (2007). Ήταν «Τα θρανία της άνοιξης» και «Το μαγικό ραδιόφωνο του Β1». Στο μικρόφωνο ο κ. Χρήστος, ο κ. Μπάμπης και τα παιδιά που τόσο αγαπιόμαστε, 13/2/2021, Αθήνα – Λόφος του Στρέφη.
Εδώ «Τα θρανία της Άνοιξης»!
Ακούτε το ραδιόφωνο των παιδιών!
Παιδιά, μείνετε συντονισμένα!
Αγαπημένα μου παιδιά! Λουλούδια που ξέρετε από κάμπους και βουνά! Σήμερα παιδιά έχουμε έναν «Κοκκινολαίμη» που μας έρχεται από τον Λόφο του Στρέφη και μας φέρνει τα νέα του. Σήμερα παιδιά ήμασταν στο λόφο του Στρέφη άλλη μια φορά! Ο μήνας δείχνει 20/2 κι ο καιρός είναι πολύ καλός. Το χιόνι το καταλαβαίνουμε μόνο από τα σπασμένα δέντρα. Γι’ αυτά λοιπόν λέμε να πάρουμε την άλλη φορά ένα πριόνι και να φτιάξουμε δεντρόσπιτα!!! Σήμερα κάναμε συνέλευση, πανό, ραδιόφωνο, ταινία και ντοκιμαντέρ!! Μαζί μας ο κ. Χρήστος και το «Μαγικό ραδιόφωνο του Β1»!!!Το «Μαγικό ραδιόφωνο του Β1» και «Τα θρανία της άνοιξης» ετοίμασαν δύο εκπομπές, μία με τον μαθητή Ορέστη και μία με την Μάρω Δημάκου, που το σπίτι της είναι το σπίτι του γάτου της οδού Σμολένσκη. Το βιβλίο του συγγραφέα Χρήστου Μπουλώτη!!! Που όπως μας είπε και η κ. Μάρω θα επανεκδοθεί από τις εκδόσεις Πατάκη!!!!! Ευτυχώς θα λέγαμε εμείς της ανακύκλωσης που δεν θέλουμε τίποτα να πεθαίνει! Ένα βιβλίο με τον έναν από τους πολλούς γάτους των Εξαρχείων του Χρήστου Μπουλώτη!!! Τον Πίπη!! Κι αυτός ο γάτος ήρθε πάλι για την αλληλεγγύη του στο λόφο. Δεν μπορεί να βλέπει συνέλευση των παιδιών και των μεγάλων και να λείπει. Βγήκε από το κάδρο του και θυμήθηκε με νοσταλγία τις βόλτες του όταν ήταν νέος. «Νοσταλγία», μια λέξη που αρέσει στον κ. Χρήστο. Κάθε γάτος έχει τον συγγραφέα του και τις λέξεις που αγαπά. Κι ήρθε στο ραδιόφωνο για να κάνουμε μια εκπομπή μαζί του! Μας τον έφερε η κ. Μάρω!!! Κι αρχίσαμε να μιλάμε για τα παιδιά, πως πηγαίνουμε στο σπίτι της, για τη γαζία και τα κίτρινα άνθη και πως με τις τσιχλόφουσκες πας βόλτες στον Λυκαβηττό και πως η ελευθερία είναι δύσκολη και μοναχική. Γύρω μας τα πουλιά τιτίβιζαν, κι ακούγαμε καρακάξες και κοκκινολαίμηδες και κότσυφες κι όλο βλέπαμε το βλέμμα το γάτου να ανηφορίζει κατά τον ουρανό. Και να κατηφορίζει πάλι για την αγάπη των ανθρώπων. Γύρω μας και τα παιδιά – πουλιά που έκαναν μουσικές συμφωνίες για το πανό. «Ελάτε στο μέλλοντα αναπλασσόμενο χώρο του Στρέφη να αντισταθούμε». Υπογραφή: η κίνηση των παιδιών. Αυτό το σύνθημα έγινε ραδιόφωνο. Ήταν «Το μαγικό ραδιόφωνο του Β1» και «Τα θρανία της άνοιξης». Ήταν ο κ. Χρήστος, η κα. Μάρω, ο Ορέστης, η κα. Μελίνα, η Αλκυόνη, η κα. Μαρίνα, η Δήμητρα, ο Μιχάλης, ο Γρήγορης, η κα. Μαρίνα, η κα. Ελένη, ο Άρης, ο κ. Μπάμπης, η κα. Βιργινία, ο κ. Γιάννης και τόσα άλλα παιδιά, 20/2/2021, Αθήνα – Λόφος του Στρέφη.
Εδώ «Τα θρανία της Άνοιξης»!
Ακούτε το ραδιόφωνο των παιδιών!
Παιδιά, μείνετε συντονισμένα!
Αγαπημένα μου παιδιά! Γάτες παντού! Σήμερα, 21/2, εκπέμπουμε από το λόφο Φινόπουλου. Είμαστε αλληλέγγυοι/ ες με το λόφο του Στρέφη κι είπαμε να ανέβουμε εδώ, σ’ αυτή τη γειτονιά του Γκύζη. Είμαστε «Το Μαγικό ραδιόφωνο του Β1» και «Τα θρανία της άνοιξης»! Μαζί μας η κα Νίκη με χαϊκού, η μικρή Αλεξάνδρα με το κουκλοθέατρο, ο κ. Χρήστος και η κα Έφη με «Το Μαγικό ραδιόφωνο του Β1», ο κ. Μπάμπης με «Τα θρανία της άνοιξης», η κα. Μελίνα και η κα. Δήμητρα με το πανό και η «Λαϊκή Συνέλευση Γκύζη». Πολύ «Σκασιαρχείο»! Μαζί μας τα παιδιά από όλες τις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας! Τα παιδιά του κέντρου της Αθήνας ήρθαν εδώ να κάνουν ποίηση, ραδιόφωνο, ζωγραφική και θέατρο. Και οι μεγάλοι/ ες και οι μικροί/ μικρές να στηρίξουν τον λόφο του Στρέφη από τον «Αρπατίλαο» των «Μαγικών Μαξιλαριών» του Τριβιζά! Και μόχθησαν κι έφαγαν κι έπαιξαν και την παιδική χαρά καβάλησαν! Κι έγραψαν στο πανό που αναρτήσαμε: «Πρώτη πολύχρωμη σημαία στον λόφο Φινόπουλου»! Τα παιδιά βεβήλωσαν με τον δικό τους τρόπο τον λόφο. Και φώναξαν με τον τρόπο τους; «Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στον λόφο του»! Είναι το δικαίωμα των παιδιών στον χώρο που έχουμε στην αρχιτεκτονική!Τα παγκάκια όμως στην πλατεία Πρωτομαγιάς χρειάζονται συντήρηση. Και η παιδική χαρά δυστυχώς στο λόφο είναι κλειστή και περιμένουμε τη μέρα που θα έχει έναν άνθρωπο της Περιφέρεις να υποδέχεται ένα – ένα τα παιδιά να παίρνουν μέρος στη χαρά. Το έχουμε πει και για την παιδική χαρά του Πεδίου του Άρεως, να μη λέμε τα ίδια! Να κάτι τέτοιο φανταζόμαστε, τις χαρές ανοιχτές!!! Μέχρι τότε η μικρή Αθηνά γράφει: «Ακούω το νιαούρισμα της ανθισμένης γάτας στον ουρανό»! Και τα παιδιά έγραψαν με την κα Νίκη πολλά τέτοια χαϊκού! Να τι μας γράφει η νηπιαγωγός του 21ου Νηπιαγωγείου Αθηνών Νίκη Κοκκινοπλίτη που κάνει συνέχεια διαδρομές στον λόφο με τα παιδιά:
«Στον λόφο Φινόπουλου προσκαλέσαμε τα παιδιά να δημιουργήσουν τα δικά τους χαϊκού. Εξηγήσαμε στα παιδιά πως τα χαϊκού είναι μικρά ποιηματάκια, μιας πρότασης. Η λέξη χαϊκού στα ιαπωνικά σημαίνει, αστείος στίχος, οπότε να είναι αστεία, να γελάμε στο τέλος. Το διάβασμά τους πρέπει να διαρκεί όσο κρατάει μια αναπνοή. Δώσαμε στα παιδιά μια μαργαρίτα που είχαμε δημιουργήσει με τρεις σειρές πέταλα. Η πρώτη σειρά πέταλα είχε ουσιαστικά, η δεύτερη είχε επίθετα και η τρίτη ρήματα σχετικά με την φύση. Κάθε παιδί γύριζε τη μαργαρίτα επέλεγε τρεις λέξεις, μία από κάθε σειρά, και συνέθετε ένα χαϊκού. Τα χαϊκού των παιδιών δεν ακολουθούν την αυστηρή φόρμα. Είναι όμως αστεία και διαβάζονται με μια ανάσα. Στη συνέχεια κάθε παιδί απήγγειλε το ποίημά του. Η ιαπωνική ποιητική φόρμα του χαϊκού (αστείος στίχος) είναι η συντομότερη μορφή ποιήματος παγκοσμίως. Αποτελείται συνολικά από 17 συλλαβές χωρισμένες σε 5-7-5 συλλαβές, διατεταγμένες σε έναν ή σε τρεις στίχους. Αρχικά, περιέγραφε συνήθως εικόνες της φύσης και έδινε στοιχεία για την εποχή του χρόνου. Στη συνέχεια, η θεματολογία του απέκτησε σταδιακά μεγαλύτερη ποικιλομορφία και η αυστηρή του φόρμα έγινε πιο ελαστική. Παραδοσιακά, ένα χαϊκού πρέπει να διαρκεί και να διαβάζεται όσο κρατάει μια αναπνοή. Ο Σεφέρης είναι ένας από τους Έλληνες ποιητές που ασχολήθηκαν με τα χαϊκού». Ήταν «Τα θρανία της άνοιξης» – το ραδιόφωνο των παιδιών. Μαζί μας «Το Μαγικό ραδιόφωνο του Β1». Στο κείμενο ο κ. Μπάμπης και στο μικρόφωνο η κα. Νίκη και ο κ. Χρήστος, 21/2/2021, Αθήνα – Λόφος Φινόπουλου.
Εδώ «Τα θρανία της Άνοιξης»!
Ακούτε το ραδιόφωνο των παιδιών!
Παιδιά, μείνετε συντονισμένα!
Αγαπημένα μου παιδιά, μεγάλα και μικρά! Σήμερα είναι 23 Φλεβάρη 2021 και θα ανατρέξουμε πίσω, την ίδια μέρα του 1943!!! Τότε που στο σπίτι του δασκάλου Παναγή Δημητράτου γεννιέται η ΕΠΟΝ!!! Είναι το όνομα που παίρνουν οι νεολαίες της τότε εποχής που ενώθηκαν για να αντισταθούν στους καταχτητές (Γερμανούς, Ιταλούς, Βούλγαρους κι αργότερα τους Άγγλους). Τότε που ραδιόφωνο ήταν το «χωνί» κι όλα τα ραδιόφωνα σφραγίζονταν για να παίζουν μόνο τον κρατικό σταθμό που λογοκρίνονταν! Αυτό το σπίτι σήμερα είναι μουσείο που θέλει όμως συντήρηση. Αλλά και η πλατεία που είναι δίπλα του κινδυνεύει να αποχαρακτηριστεί. Να οι καινούργιοι αγώνες παιδιά, μεγάλα και μικρά! Έχουμε επίσης παιδιά και αγώνες για τη μνήμη μιας γυναίκας στη γειτονιά μας, της Παναγιώτας Σταθοπούλου. Ένας ακόμη νέος αγώνας είναι να ονομάσουμε την 2η στάση της Βαλτινών, εκεί που ήταν το σπίτι της, «Παναγιώτα Σταθοπούλου». Ο Παναγής Δημητράτος εκτελείται το 1944, από Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών, ακριβώς για την αντιφασιστική δράση του. Ο Κώστας ο γιος του, γλιτώνει. Το αναγνωστικό «Οι φιλίες των παιδιών» (2014) έγινε όπως το ήθελε ο Νώντας Έλατος. Τα παιδιά με τον δάσκαλό τους να επιλέξουν κείμενα από τα αναγνωστικά του και να κάνουν ένα νέο αναγνωστικό. Στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Εξαρχείων, το σχολείο του δασκάλου, αυτό κάναμε. Προσπάθησαν να μας λογοκρίνουν, η διευθύντρια του σχολείου, ο σχολικός σύμβουλος, το Πανεπιστήμιο Αθηνών που είχε την εποπτεία των ΖΕΠ και ο Δήμος Αθηναίων. Αλλά εμείς δώσαμε το αναγνωστικό στην κυκλοφορία. Και μπορείτε να το διαβάσετε. Στη γειτονιά μας έχουμε τη Ρόζα Ιμβριώτη, την Καίτη Ζεύγου, την Άλκη Ζέη, τη Ζωρζ Σαρρή, τον Πάνο Τσελέπη, τον Γιώργο Κότσυρα, τον Δημήτρη Χατζή, τη «Ροζαλία», την Παναγιώτα Σταθοπούλου, τα παράνομα τυπογραφεία, τα «αετόπουλα», τον πομπό που επικοινωνούσε με το Κάιρο και τους σαλταδόρους. Και τόσα άλλα!
Ήταν «Τα θρανία της άνοιξης» – το ραδιόφωνο των παιδιών. Στο κείμενο και στο μικρόφωνο ο κ. Μπάμπης, 23/2/2021, Αθήνα – Πεδίο του Άρεως.
Ο Χαράλαμπος Μπαλτάς είναι δάσκαλος. Συμμετέχει στην ομάδα «Τα θρανία της άνοιξης» και στην έκδοση του εντύπου «Ο Κοκκινολαίμης». babisbaltas1@gmail.com
Γ’ τάξη Δημοτικού Σχολείου Ταυρωνίτη Χανίων / Σχολική χρονιά 2020-2021
Τη σχολική χρονιά που διανύουμε η Γ’ τάξη του Δ.Σ. Ταυρωνίτη άρχισε να εξοικειώνεται με έννοιες της αρχιτεκτονικής και του δημόσιου χώρου. Η διαδικασία αυτή ενσωματώθηκε στο ευρύτερο πλαίσιο της ενασχόλησής μας με τις αρχές και τις τεχνικές της Παιδαγωγικής Φρενέ. Αρχές όπως η πολιτειότητα και η σύνδεση με την κοινότητα, η φυσική μέθοδος μάθησης, η συνεργατική και συμμετοχική μάθηση και η ελεύθερη έκφραση.
Πρώτη δραστηριότητα ήταν «Οι σχεδιαστές εσωτερικού χώρου» (δείτε εδώ), όπου τα παιδιά θα έπρεπε να σχεδιάσουν την κάτοψη του δωματίου τους ή κάποιου μέρους του σπιτιού τους. Η αρχική ιδέα και σχεδιασμός είναι από τη συνάδελφο Κυριακή Τριανταφυλλίδου. Τα παιδιά μαθαίνουν την έννοια της κάτοψης, χρησιμοποιούν χάρακες και αντιλαμβάνονται καλύτερα τον χώρο και τις μονάδες μέτρησης.
Με αφορμή, αργότερα, της 28ης Οκτωβρίου, πραγματοποιήσαμε έξοδο στην κοινότητα. Στο χωριό όπου βρίσκεται το σχολείο υπάρχει μνημείο πεσόντων και μία ιστορική γέφυρα, η οποία αποτέλεσε σημείο μαχών κατά τη Μάχη της Κρήτης το 1941. Πριν την έξοδό μας είχαμε σχηματίσει τη συντομότερη διαδρομή που ακολουθήσουμε σε εκτυπωμένους χάρτες της περιοχής. Η μελέτη του χάρτη βοηθά τα παιδιά να προσανατολιστούν στο χώρο και να δώσουν κατευθύνσεις.
Στα σημεία της επίσκεψής μας τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες αναλαμβάνοντας μία δραστηριότητα. Άλλοι είχαν να παρατηρήσουν τα αξιοθέατα και να τα ζωγραφίσουν, άλλοι να τα φωτογραφίσουν από διαφορετικές γωνίες, άλλοι να γράψουν ιστορικά γεγονότα με βάση το αξιοθέατο, άλλοι να καταγράψουν μία περιγραφή του αξιοθέατου (πως είναι χτισμένο, από ποια υλικά και σε τι κατάσταση βρίσκεται) και άλλοι να περιγράψουν τα συναισθήματα που τους προκαλεί. Στην επίσκεψή μας αυτή, συνέβη και ένα τυχαίο γεγονός ή καλύτερα ένα γεγονός απόρροια της δράσης μας. Μερικά παιδιά παρατήρησαν ότι γύρω από το μνημείο υπάρχουν τούβλα που έχουν ξεκολλήσει. Ανέλαβαν λοιπόν την πρωτοβουλία να επισκευάσουν περιμετρικά το μνημείο. Με την επιστροφή μας η κάθε ομάδα παρουσίασε τα στοιχεία της και βασιζόμενοι σε αυτά έγραψαν ημερολόγιο επίσκεψης, το οποίο δημοσιεύτηκε στη σχολική μας εφημερίδα «Η φωνή των παιδιών».
Η δραστηριότητα «Αποστολή χάρτης» (δείτε εδώ) έγινε κατά τη διάρκεια της καραντίνας και της τηλεκπαίδευσης. Τα παιδιά καλούνταν να σχεδιάσουν το χάρτη της γειτονιάς τους. Κύριο σκοπό είχε να ενεργοποιήσει την παρατηρητικότητα των παιδιών, να μάθουν τα χαρακτηριστικά των χαρτών και να εκφραστούν.
Επιστρέφοντας στο σχολείο μετά την καραντίνα, συνεχίσαμε την παραπάνω δραστηριότητα και τα παιδιά έγιναν «αρχιτέκτονες γειτονιάς». Τους δόθηκε ένα σενάριο με θέμα «Η γειτονιά που θα θέλαμε να έχουμε». Συζητήσαμε τι θα θέλαμε να έχει η γειτονιά δίνοντας ιδέες και μάθαμε τι είναι μια μακέτα! Ύστερα, ο καθένας ή σε ομάδες έφτιαξαν από κάτι για τη γειτονιά. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν ανακυκλώσιμα και κατασκευών. Το projectονομάστηκε «Η γειτονιά των ονείρων». Μία μαθήτρια πρότεινε να μπει στο 2ο τεύχος της εφημερίδας της τάξης και γράψαμε ένα συνοδευτικό συνεργατικό άρθρο. (Δείτε εδώ φωτογραφίες)
«Η γειτονιά των ονείρων» περιλαμβάνει:
Ρόδα λούναπαρκ Μονόζυγο Τσουλήθρα με πισίνα Πάρκο χαλάρωσης
Το άγαλμα της ελευθερίας Σπίτια Παγκάκι Θερμοκήπιο για πεταλούδες
Η επόμενη δραστηριότητα ξεκίνησε με πρόταση μίας μαθήτριας της τάξης και εξελίχθηκε με τις αποφάσεις όλων μας μέσα από τη διαδικασία της συνέλευσης. Η μαθήτρια είχε παρατηρήσει το πρόβλημα των σκουπιδιών στην παραλία της περιοχής. Επιθυμία της ήταν να πάμε να την καθαρίσουμε. Μας δόθηκε λοιπόν ευκαιρία να συζητήσουμε για τους δημόσιους χώρους και ποιοι είναι υπεύθυνοι για τη φροντίδα τους. Επιπλέον, αναφέραμε τα προβλήματα που δημιουργούν τα σκουπίδια στην παραλία και σκεφτήκαμε τρόπους δράσης.
Στο πλαίσιο επικοινωνίας με τον Δήμο, επισκεφθήκαμε την ιστοσελίδα του Δήμου και προς μεγάλη μας έκπληξη βρήκαμε μία ενότητα με τίτλο «Στείλε την ιδέα σου στον Δήμαρχο», όπου μπορούσες με ένα post-itνα γράψεις μία ιδέα. Αδράξαμε την ευκαιρία και φτιάξαμε το σύντομο μήνυμα προς τον Δήμο.
Την επόμενη ημέρα, ενημερωθήκαμε πως δεν ήταν δυνατή η έξοδός μας προς την παραλία και ο καθαρισμός της, λόγω κορωνοϊού. Έτσι, αναβάλαμε την έξοδο μόλις αλλάξουν οι καταστάσεις και επικοινωνήσαμε μέσω email αυτή τη φορά με τον Δήμαρχο.
Η δράση μας γύρω από την αρχιτεκτονική δε σταματά εδώ…Θα έχει συνέχεια μέχρι το τέλος της χρονιάς. Τη σειρά τους θα έχουν βιβλία σχετικά με το θέμα, η αυλή του σχολείου και πολλά άλλα, ανάλογα και με τις ιδέες και προτάσεις των ίδιων των παιδιών. Αυτός είναι και ο τελικός σκοπός. Τα παιδιά μέσα από τα ερεθίσματα που θα λάβουν να μπορούν από μόνα τους να δημιουργούν, να προβληματίζονται, να ενεργούν, να σχεδιάζουν και να γίνουν οι «αρχιτέκτονες» του δικού τους μέλλοντος!!!
Υπεύθυνη εκπαιδευτικός:
Φωτεινή Δημοπούλου
(μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας «Το Σκασιαρχείο» και του Δικτύου Συνεργατικών Σχολείων Χανίων)
Σήμερα παιδιά έχουμε μαζί ανάκατα πόρτες, θέατρο, κινηματογράφο και μικρούς αρχιτέκτονες στις παιδικές χαρές. Τα παιδιά έξω από τις παιδικές χαρές προσπαθούν να ανοίξουν τις πόρτες τους. Μεγαλύτερα παιδιά πηδούν τα κάγκελα και απολαμβάνουν το παιχνίδι. Η παιδική χαρά κατασκευάζει την παιδική ηλικία και η παιδαγωγική Freinet, αυτή που μέχρι τώρα δούλευε με τις παιδικές χαρές κάνοντας ανοιχτό σχολείο, ραντεβού στην κοινότητα, συμπερίληψη και φυτά ή πουλιά, είναι μπροστά σ’ ένα σκασιαρχείο των παιδιών κι αναζητά τρόπους να ανοίξουν. Σ’ όλο το Πεδίο του Άρεως της Αθήνας τα παιδιά κινούνται, παίζουν μπάλα, κάνουν ποδήλατο, λένε μυστικά, κυκλοφορούν με τον σκύλο τους, κάνουν γενέθλια, ακούν ραδιόφωνο και δοκιμάζουν εμπειρίες. Όμως οι παιδικές χαρές είναι κλειστές. Και μέσα παίζουν παιδιά, κάνοντας άλλα παιδιά να απορούν για το πώς μπορούν να μπουν μέσα. Και δίπλα τους να είναι άλλα παιδιά που να ευχαριστιούνται το παιχνίδι χωρίς να θέλουν να μπουν μέσα. Το είναι λέγεται πολλαχώς.
Και κάποια παιδιά κλαίνε. Θα μιλήσουμε γι’ αυτά τα παιδιά που οδύρονται, αυτά που ζουν το νέο διχασμό του υποκειμένου, αυτόν της υπακοής/ ανυπακοής; Πέρασαν κι οι μέρες που γιορτάζαμε τα δικαιώματα του παιδιού. Τώρα τα παιδιά αυτά είναι με πολλές ανισότητες, άλλα χωρίς συνέλευση κι αγαθά κι άλλα χωρίς εκπροσώπηση και δικαιώματα. Και χωρίς χαρά από την παιδική χαρά. Οι γονείς συζητούν με τα παιδιά τους πως τα καταστήματα άνοιξαν κι ότι είναι κυβερνητικό λάθος που δεν ανοίγουν οι παιδικές χαρές. Τα συμβουλεύουν να κάνουν υπομονή. Πρέπει να τα πείσουν και να καταστείλουν τον θυμό τους. Το έργο του σχολείου δηλαδή, με άλλο τρόπο. Η φωνή των παιδιών τι γίνεται όμως; Ο δήμος, η περιφέρεια και η κυβέρνηση δεν ακούν τη φωνή των παιδιών. Τα ευτυχισμένα προαύλια και το ραδιόφωνο των παιδιών δεν φτάνει στ’ αυτιά τους. Κι ο παιδαγωγικός και ο αρχιτεκτονικός λόγος στην συνεργασία τους, όλη αυτή την περίοδο της πανδημίας, απουσιάζει. Μόνοι τους κάποιο γονείς έριξαν τις πόρτες και μόνοι τους προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με τους εθνικισμούς.
Δυστυχώς, κανένας/ καμία δεν έχει κάποια χωρογραφία στο νου που θα έκανε ανοιχτές τις παιδικές χαρές με την προσέλευση μικρού αριθμού παιδιών ανά διαστήματα. Δεν μπορεί να φανταστεί το υποτελές υποκείμενο, αυτό της υπ – ακοής, αυτό που δεν ακούει. Απλά, κάποτε μπορούμε να πούμε πως απ’ αυτά που θα ακούσουμε μπορεί να αλλάξει ο κόσμος κι όχι απ’ αυτά που θα δούμε. Αυτή είναι και η ιδέα πίσω από «Τα θρανία της Άνοιξης», να κάνουν τα παιδιά ραδιόφωνο τη φωνή τους για να μετακινήσουμε τα όρια. Τα παιδιά μαθαίνουν τώρα τα ανελαστικά όρια του εδάφους και σπαράσσονται από οδύνη. Λίγο να μείνεις να κοιτάς τις πόρτες της παιδικής χαράς ένα θέμα μπαίνει στο φόντο σου, το παιδί. Κι είναι σα να βλέπεις μια παιδική ταινία. Ένας άλλος παιδικός κινηματογράφος έτοιμος να κάνει εικόνα τη σχέση του δημόσιου χώρου με το παιδί.
Θα ταίριαζε λοιπόν σ΄ αυτόν τον παιδικό κινηματογράφο να κάνουμε ένα θέατρο του καταπιασμένου έξω απ’ αυτές τις πόρτες. Και να προσθέσουμε το ραδιόφωνο, το τυπογραφείο και την αλληλογραφία. Εξάλλου ένα πολιτισμικό εργαλείο που μας έμαθε η πανδημία είναι ότι μας έμαθε να βλέπουμε τον κόσμο μέσα από κάδρα, παράθυρα ή έργα τέχνης. Μπορούμε λοιπόν και μέσα από πόρτες. Το πρώτο σενάριο να είναι αυτό που μας καταπιέζει. Και το δεύτερο να είναι η ορμή της πλατείας των παιδιών στη σκηνή. Τότε το παιδί – υποκείμενο μπορεί να πάρει άλλα χαρακτηριστικά. Αυτή τη φορά συμμετοχικά, βέβηλα, συνεργατικά, αμεσότητας, συνέλευσης, (ν)ομαδικότητας, αποκέντρωσης και οικολογίας. Τότε μπορεί να επιστρέψει, μετά από αυτή την ακοσμία, ο κόσμος με τον κόσμο των παιδιών, με ανοιχτές πόρτες, εφημερίδες, ροδιές και κάθε λογής παράξενα πουλιά. Και τα παιδιά να γίνουν πουλιά και αδιαίρετα να φέρουν πάνω τους την ελευθερία, την ευτυχία και την επιθυμία. Ένα μέρος του συντακτικού αλλάζεις κι άλλη γραμματική χρησιμοποιείς. Και τα ρήματα να έχουν τον πρώτο λόγο. Γιατί δεν γίνεται να υπάρχουν χωρίς να κάνουμε κάτι. Για να στηρίξουμε τις γέφυρες ξανά και ξανά αρχιτεκτονικής και παιδαγωγικής. Για να είναι η ροδιά μας στην είσοδο της πόρτας η «φιλενάδα μας η φουντουκιά» της λογοτεχνίας της Αγγελικής. Και γύρω της να συνεχίζουμε να κάνουμε ραδιόφωνο. Και να είναι τα παιδιά της γης ο κύκλος μας, σε μια πόλη που συμμετέχουν στη δημιουργία της. Και να είναι το Πεδίο του Άρεως το ευτυχισμένο προαύλιο των σχολείων μας γύρω απ’ αυτό! Ξέροντας πάντα από κήπους με γάτες και προβλήματα που μπορούμε να αντικαθιστούμε με άλλα προβλήματα, όπως κάνουμε δέκα και παραπάνω χρόνια τώρα!
Γεια σας παιδιά! Μεγάλα και μικρά! Ραντεβού στο λόφο του Στρέφη, στις 6/2/2021, στις 13:00 το μεσημέρι! Να κάνουμε τη συνέλευση των παιδιών! Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στο λόφο του!!!! Μη μας βάλουν πόρτες κι εκεί!!!! Ήταν «Τα θρανία της Άνοιξης» – το ραδιόφωνο των παιδιών. Στο κείμενο και στο μικρόφωνο ο κ. Μπάμπης, 2/2/2021, Αθήνα – Κυψέλη.
Θα σας μιλήσω για έναν πολύ σπουδαίο παιδαγωγό ονόματι Γιάνους Κόρτσακ. Ο Γιάνους Κόρτσακ γεννήθηκε στις 22 Ιουλίου 1878 στη Βαρσοβία και το πραγματικό του όνομα ήταν HenricGoldszmit. OHenric ήταν γόνος εύπορης οικογένειας πράγμα που σήμαινε ότι δεν μπορούσε να παίζει με παιδιά που ήταν φτωχά. Έτσι συχνά ο Henric παρακολουθούσε από το παράθυρο του δωματίου του τα φτωχά παιδιά να παίζουν χαρούμενα στο δρόμο. Καθώς ο Henric μεγάλωνε δεν έπαυε να παίζει σαν παιδί προς μεγάλη απογοήτευση των γονιών του. Εκείνος όμως έχοντας ως στήριγμα την αγαπημένη του γιαγιά δεν άφησε τα πικρά λόγια των γονιών του να εμποδίσουν τα όνειρά του. Όταν ο Henric έγινε 11 χρονών ο πατέρας του αρρώστησε βαριά. Για τον λόγο αυτό ο Henric χρειάστηκε να δουλέψει κάνοντας ιδιαίτερα μαθήματα προκειμένου να συμβάλλει κι αυτός στην οικονομική ενίσχυση της οικογένειάς του. Όταν έγινε 18 χρονών ο πατέρας του πέθανε. Η ζωή του άλλαξε έκτοτε προς το καλύτερο. Άρχισε να συγγράφει ποιήματα, έργα και ιστορίες μέχρι που μια μέρα ένας εκδότης περιγέλασε τα έργα του οπότε και σταμάτησε να γράφει για να κάνει κάτι σπουδαίο. Θα γινόταν γιατρός. Ως φοιτητής της Ιατρικής επισκεπτόταν τις φτωχογειτονιές της Βαρσοβίας μαθαίνοντας τα παιδιά να διαβάζουν και μαθαίνοντάς τους ιστορίες. Το 1904 αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας με την ιδιότητα του παιδιάτρου, λειτούργημα το οποίο εξάσκησε μέχρι το 1910.
Στο μεταξύ άρχισε να ξαναγράφει, αυτή τη φορά με μεγαλύτερη επιτυχία, αφού τα έργα του εκδίδονταν πλέον σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής. Ο Henric πάντα υπέγραφε ως Γιάνους Κόρτσακ στα έργα του, όνομα με το οποίο έγινε τελικά γνωστός.
Πολύ σύντομα έγινε γνωστός με την ιατρική του ιδιότητα κερδίζοντας την εκτίμηση του κόσμου μέσω των επιτευγμάτων του ως γιατρός, συγγραφέας αλλά και ως ομιλητής σε μια ραδιοφωνική εκπομπή. Ποτέ δεν αρνιόταν να επισκεφτεί το σπίτι κάποιου άρρωστου παιδιού ενώ πολλές φορές σε περιπτώσεις αδύναμων οικονομικά οικογενειών πλήρωνε ο ίδιος τα φάρμακα των παιδιών. Παράλληλα με την ιατρική του δραστηριότητα άρχισε κατά τη διάρκεια των διακοπών του να εργάζεται σε θερινές κατασκηνώσεις. Εκεί διαπίστωσε πόσο δύσκολη είναι η εναρμόνιση της παιδαγωγικής θεωρίας και πράξης. Ακόμη αναγνώρισε σε τι οφείλονται οι παιδικές ασθένειες, καταλαβαίνοντας παράλληλα τα όρια που έχουν οι ιατρικές παρεμβάσεις για την καταπολέμησή τους.
Αφού λοιπόν κατανόησε τους περιορισμούς του επαγγέλματός του αποφάσισε να φροντίσει έτσι ώστε όλα τα παιδιά να έχουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και επομένως να μην αρρωσταίνουν εξαρχής. Και καθότι μιλάμε για έναν άνθρωπο που δεν έμενε μόνο στα λόγια το 1911 αναλαμβάνει τη διεύθυνση του νεοϊδρυθέντος με δική του πρωτοβουλία ορφανοτροφείου για τα παιδιά εβραϊκής καταγωγής DomSierot που σημαίνει «το σπίτι του ορφανού». Κάποια χρόνια αργότερα ιδρύει και δεύτερο ορφανοτροφείο για παιδιά Πολωνών εργατών το NaszDom που σημαίνει «το σπίτι μας».
Σε όλη του την πορεία ως παιδαγωγός ήταν πάντα στο πλευρό του η έμπιστη συνεργάτης του StefaniaVilchinska. Οι δυο τους εργάστηκαν σκληρά για να δημιουργήσουν μια δημοκρατική κοινωνία επιδιώκοντας συνεχώς την ενίσχυση του δικαιώματος της συμμετοχής στη διαμόρφωση της καθημερινής ζωής του ορφανοτροφείου. Ο κύριος στόχος του συστήματος που εφαρμοζόταν στο ορφανοτροφείο ήταν η δημιουργία αυτόνομων και δραστήριων προσωπικοτήτων με ευαισθησίες σεβόμενοι πρωτίστως το παιδί και την παιδική κοινότητα. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος έπρεπε στο χώρο του ορφανοτροφείου να υπάρχει ισότητα μεταξύ των μαθητών μελών του .
Για το λόγο αυτό δίδαξε στα παιδιά του πόσο σημαντικό είναι να σεβόμαστε τον εαυτό μας, να λέμε τη γνώμη μας πάνω σε θέματα που μας αφορούν, να φροντίζουν όλα τα μέλη να διατηρούν καθαρούς τους χώρους του ορφανοτροφείου και ακόμα τους μίλησε πως μπορούν αυτά να εφαρμοστούν δημιουργώντας μια εφημερίδα, τον θεσμό του δικαστηρίου αλλά και του ημερησίου προγράμματος με τα καθήκοντα του καθενός. Κι έτσι γινόταν. Τα παιδιά μαζί με τους ενήλικες, ζούσαν στο ορφανοτροφείο ως μέλη μια μικρής κοινωνίας.
Όλοι συμμετείχαν στα κοινά, δημιουργούσαν εκδηλώσεις όπως θεατρικά έργα ή άλλου τύπου ψυχαγωγικές δραστηριότητες που ζητούσαν τα παιδιά, ψήφιζαν για διάφορα θέματα, βαθμολογούσαν ο ένας τον άλλον, βοηθούσαν όποιον το χρειαζόταν και ζούσαν αρμονικά και ευτυχισμένα. Μέσω αυτής της στρατηγικής που εφαρμοζόταν στο ορφανοτροφείο, τα παιδιά έπρεπε να μάθουν να κάνουν αυτοκριτική, να συγχωρούν και να δείχνουν κατανόηση όπως επίσης και να εφαρμόζουν κανόνες στην καθημερινότητά τους διαφυλάττοντας πάντοτε την αρχή της δικαιοσύνης του διαλόγου, της ιδιότητας του πολίτη της υποκειμενικότητας, της δημιουργικότητας και της ατομικότητας. Για τον Γιάνους τα παιδιά ήταν ένα καταπιεσμένο κοινωνικό σώμα του οποίου τα δικαιώματα παραβιάζονταν από του ενηλίκους.
Έτσι λοιπόν προκειμένου να διασφαλίσει τα δικαιώματα «του προλεταριάτου με τα μικρά πόδια» διακηρύσσει το 1919 τον μεγάλο χάρτη των δικαιωμάτων του παιδιού. Το δικαίωμα του παιδιού να είναι αυτό που είναι, το δικαίωμα του παιδιού στην επόμενη μέρα, το δικαίωμα του παιδιού στο θάνατο. 10 χρόνια αργότερα το 1929 κάνει αναφορά σε ένα τέταρτο δικαίωμα, το δικαίωμα του παιδιού στο σεβασμό. Από αυτό το δικαίωμα προκύπτει και η παιδαγωγική του σεβασμού. Συγκεκριμένα, ο Γιάνους υποστήριξε ότι το πρώτο και αδιαμφισβήτητο δικαίωμα του παιδιού είναι να εκφράζει τις σκέψεις του, να παίρνει ενεργά μέρος στις σκέψεις και τις κρίσεις των ενηλίκων για το πρόσωπό του. Αν του δείχνουμε σεβασμό και εμπιστοσύνη και αν έχει αυτοπεποίθηση να εκφράζεται, δικαίωμα που άλλωστε του ανήκει, θα υπάρχουν λιγότερες αμφιβολίες και πιο λίγα λάθη.
Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου στην Πολωνία δημιουργείται ένα γκέτο μέσα στο οποίο οφείλουν να μετακινηθούν όλοι οι Εβραίοι. Έτσι το ορφανοτροφείο μεταφέρεται εντός του γκέτο με αρνητικές συνέπειες να ακολουθούν. Οι συνθήκες διαβίωσης γίνονταν δυσκολότερες μέρα με τη μέρα και η τροφή ήταν δυσεύρετη. Παρά το ότι ο Γιάνους Κόρτσακ είχε την ευκαιρία να δραπετεύσει, παρέμεινε εντός του γκέτο με τα παιδιά του περνώντας όλη του την μέρα σε αναζήτηση τροφής και καυσίμων για το ορφανοτροφείο. Την ημέρα της απέλασης από το γκέτο ο Γιάνους Κόρτσακ μαζί με το προσωπικό του ορφανοτροφείου και 200 παιδιά βάδισαν μέχρι τον σταθμό των τρένων από όπου έφευγαν τα τρένα για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εκεί είναι που χάνονται πλέον τα ίχνη του Πολωνού Παιδαγωγού. Ήταν «Τα θρανία της Άνοιξης» – το ραδιόφωνο των παιδιών. Στο μικρόφωνο η κ. Κυριακή Λαλιώτη και στην επιμέλεια κειμένου η κ. Βασιλική Παπαδάκη, 27/1/2021, Πάτρα – Αθήνα.
Με την ελληνική έκδοση της βιβλιου Αγαπώντας χωρίς αυταπάτες της Γερμανίδας Edith Biewend από τις εκδόσεις Επίκεντρο, συμπληρώνεται περαιτέρω, μετά τον Ματία τον Α΄ (1982) και Το δικαίωμα του παιδιού στον σεβασμό (2017), η εικόνα του αναγνώστη για τον Χένρι Γκόλντσμιτ ή καλύτερα τον Γιάνους Κόρτσακ, όπως έγινε γνωστός. Πρόκειται για τον Πολωνοεβραίο παιδίατρο, παιδαγωγό και συγγραφέα, που συνέδεσε το όνομά του με το κίνημα υπεράσπισης των δικαιωμάτων του παιδιού. Συνεπής σε όσα διακήρυττε, ακολούθησε τα παιδιά του εβραϊκού ορφανοτροφείου της Βαρσοβίας που διηύθυνε, μέχρι το μαρτυρικό τέλος στο στρατόπεδο εξόντωσης της Τρεμπλίνκα, το γνωστό κολαστήριο για το οποίο μίλησαν ο Primo Levi και ο Βασίλι Γκρόσμαν. Μέσα από την ευσύνοπτη αυτή βιογραφία, αναδύεται η κυρίαρχη ιδέα στη παιδαγωγική αντίληψη του Κόρτσακ: Το παιδί αποτελεί ακέραιη μορφή ζωής, ούτε καλύτερη ούτε χειρότερη ηθικά από αυτή του ενήλικα. Με τη διαφορά ότι οι μεγάλοι υπερέχουν σε δύναμη, ενώ το παιδί απομένει αβοήθητο σε ένα κόσμο που λειτουργεί στα μέτρα τους. Κι αυτό είναι το απόσταγμα της εμπειρίας του από τη συστηματική παρατήρηση και την εμπλοκή στη ζωή των παιδιών.
Το βιογραφικό υλικό αναπλάθεται ελεύθερα, έτσι που να αποφεύγεται μια σχολαστικιστική προσήλωση στην γραμμική περιοδολόγηση. Η επιλογή αυτή επιτρέπει την ευελιξία της αφήγησης που την κάνει πιο άμεση και παραστατική, καθώς επίσης τη δημιουργία ερμηνευτικών σχημάτων που φωτίζουν σκέψεις και πράξεις, προκειμένου να φτάσει σε νέες προσλήψεις στο φαντασιακό του. Η ανασκόπηση της παιδικής του ηλικίας είναι διαρκής. Ανασύρει βιώματα με στοχαστική διάθεση, προκειμένου να κατανοήσει τις αντιδράσεις, τις επιθυμίες και την ιδιοσυγκρασία των νέων. Είναι ένας εν κινήσει παιδαγωγός, που επεξεργάζεται, καταγράφει, συμπεραίνει και πραγματοποιεί.
Στη βιογραφία της Biewend συμπλέκονται αρμονικά, αν και διακριτά μεταξύ τους, το ιστορικό και εθνολογικό υπόβαθρο του 1878 ή 1879, έτους γέννησης έως την Τρεμπλίνκα του 1942, το συγγενικό status, με τη ψυχική νόσο του πατέρα, την πτώχευση της οικογένειας, τη γιαγιά που τον στηρίζει και η ανάπτυξη της υποκειμενικότητας του νεαρού Χένρικ, όπως διαμορφώνεται υπό το βάρος των συνθηκών μιας σκληρής εποχής. Ως μαθητής η φαντασία του συνθλίβεται από τα γρανάζια της τυπικής εκπαίδευσης, ενώ υπομένει στωικά τον καταναγκασμό και τη σοβαροφάνεια. Αντηρίδα ψυχικής ανθεκτικότητας η γιαγιά του, που τον ενθαρρύνει και τον εμπιστεύεται. Η αφήγηση εμπλουτίζεται με γλαφυρού ύφους σχόλια, όπως «η γιαγιά φάρος στην καταιγίδα […] για να μη σβήσει το όνειρο μιας ηρωικής ζωής».
Αδιάλειπτη είναι η παρουσία των μοτίβων της αγάπης και του θανάτου. Ο σεβασμός στο παιδί πρέπει να είναι δεδομένος και ανυπόκριτος, μακριά από τις αυταπάτες της συγκάλυψης ενός παραπτώματος από ένα άλλο παράπτωμα, της τυφλής υπακοής, της πειθαρχίας και του εξαναγκασμού. Ο Κόρτσακ αναγάγει τον σεβασμό σε δικαίωμα μέσα από το σύνολο του έργου του. Του δίνει έννομο αντίκρισμα μέσα από τους θεσμούς του παιδικού δικαστηρίου, του συμβολαιογραφείου και της αναγνώρισης της παιδικής περιουσίας. Είναι αυτός ο σεβασμός που λείπει από τους νέους όταν στρατολογούνται σε φασιστικά μορφώματα και ξεσπούν τη βία που έχουν εσωτερικεύσει σε ανθρώπους ανυπεράσπιστους. Η εποχή του Κόρτσακ ανατρέφει τέτοια παιδιά, που προορίζονται για τα γρανάζια της ναζιστικής μηχανής, αλλά αυτός επιμένει στην αγάπη. Ο εκπαιδευτικός δεν είναι έξω από τις δυναμικές γραμμές που ορίζει το ψυχικό πεδίο του παιδιού. Επηρεάζεται και διεγείρεται. Εκεί ακριβώς εντοπίζεται η αυθεντικότητα με την οποία σχετίζεται μαζί του. Μεριμνά για τα όρια που θα κρατήσουν τον νεαρό άνθρωπο προστατευμένο από κινδύνους που απειλούν τη φυσική και ψυχική του υγεία, αλλά του είναι αδιάφορο ό,τι έχει να κάνει με τον καθωσπρεπισμό και τη βολή των μεγάλων.
Κι ο θάνατος; Επιστρατεύει τις αμφιβολίες, την ανασφάλεια, τις παλινωδίες, τις καταθλιπτικές του βυθίσεις. Ο ίδιος υκλοφορεί με χάπια στην τσέπη για να δραπετεύσει στην περίπτωση που δεν θα αντέχει πλέον την πραγματικότητα. Με την παρουσία του ο θάνατος τον αφυπνίζει μπροστά στο αδιέξοδο. Κάθε φορά έχει τη λύση. Δυστυχώς δεν είναι στο χέρι του να ακυρώσει τα προβλήματα. Παρόλα αυτά δεν παραιτείται. Η Γερουσία των Τρελών, θεατρικό έργο του 1930 μιλάει για όλα όσα θα γνωρίσει η ανθρωπότητα την επόμενη δεκαετία με το ολοκαύτωμα. Ο Κόρτσακ υπερασπίζεται το δικαίωμα του παιδιού στον θάνατο του. Παρατηρεί ότι οι μεγάλοι, με τον τρόπο τους, του στερούν την ελευθερία να δημιουργήσει, ανιχνεύοντας μόνο του τα όρια, μεριμνώντας για την αυτοπροστασία του, με απώτερο στόχο να φτάσει στην αυτοπραγμάτωση. Καυτηριάζει αυτή τη νοοτροπία, τη θεωρεί καταστροφική και άδικη. Όταν βλέπει τα ορφανά να αργοσβήνουν στο γκέτο, κάνει ό,τι μπορεί για να τα κρατήσει στη ζωή. Του περνά, όμως, από το μυαλό και η ευθανασία. Την απορρίπτει αμέσως. Όπως κι αν το δει κανείς, πρόκειται για δολοφονία.
Η πρώτη σελίδα της βιογραφίας ασχολείται με την πιθανή ημερομηνία της γέννησης και του θανάτου του. Δεν υπάρχει βεβαιότητα για το ένα ή το άλλο. Αυτό που συμβαίνει σε όλες τις υπόλοιπες σελίδες του βιβλίου, δεν είναι άλλο από μια συγκινητική κατάθεση των τρόπων που μετήλθε αυτός ο άνθρωπος για να μείνει στη ζωή, αντικρίζοντας καθημερινά τον θάνατο. Άλλοτε εύθραυστος και αδύναμος, άλλοτε ενθουσιώδης και φωνακλάς. Ποτέ όμως, απογοητευμένος, όπως δηλώνει η Biewend, με θαυμασμό. Έχει όλα τα χαρακτηριστικά του ήρωα. Δεν του λείπει το θάρρος, η ηθική κι η οξυδέρκεια, αλλά έχει και τη σκοτεινή πλευρά, αυτή της αμφιβολίας, του φόβου και της κατάθλιψης, όπως παρατηρεί ο Γ. Τσιάκαλος στον πρόλογο. Η αφήγηση προτάσσει το συναισθηματικό ιδεώδες του Κόρτσακ, δίνοντάς
του μια ισότιμη θέση, μεταξύ άλλων αρετών της προσωπικότητάς του, όπως η επιστημοσύνη και η ηθική. Είναι φανερό ότι σε αυτό το ιδεώδες αποδίδεται η δέσμευση του στην «υπόθεση του παιδιού»: από τις παιδαγωγικές καινοτομίες της αυτοδιοικούμενης κοινότητας μέχρι τον καθημερινό αγώνα να εξασφαλίσει ψωμί για τα ορφανά που αργοπεθαίνουν στο γκέτο. Απογοήτευση, όμως δε θα γνωρίσει. Μέχρι την τελευταία ημέρα δεν αμελεί τη ζωή, κοιτάζει τον ουρανό, περιμένοντας να περάσει κάποιος κορυδαλλός, ενώ ποτίζει τα λουλούδια. Κι όταν θα του δοθεί η ευκαιρία να δραπετεύσει με την ανοχή των δημίων του, πάλι η συναισθηματική δέσμευση τον κρατάει κοντά στα μελλοθάνατα ορφανά. Ο πόνος για τον πόνο που θα νιώσουν αν τα εγκαταλείψει δε λογαριάζεται.
Παρακολουθούμε τη σκιαγράφηση της ζωής και του έργου ενός στοχαστικού παιδαγωγού, πολυσχιδούς, με πρωτόλεια καθαρότητα στο βλέμμα. Την κερδίζει με την ουσιαστική και ανυπόκριτη ψυχική συμμετοχή στο δράμα των παιδιών του. Ο Κόρτσακ αυτοαναλύεται, πενθεί και κερδίζει σε γνώση διώχνοντας το φάντασμα της πλάνης και της ματαιοδοξίας. Η συγγραφέας ανακαλύπτει και καταγράφει με ευαισθησία την ιδιαίτερη σημειολογία της ζωής και του έργου του, αφήνοντάς την να φτάσει στον αναγνώστη σαν ακρόαση μελωδίας με τα αργά και τα γρήγορα μέρη, την εσωτερικότητα και τις στιγμές μεγαλείου χωρίς ίχνος ψυχαναγκαστικού μεγαλοϊδεατισμού. Άλλωστε ο Κόρτσακ βρίσκεται στον αντίποδα, στην καταθλιπτική σφαίρα. «Δεν επιθυμώ κακό για κανέναν» γράφει σε μια από τις τελευταίες του σημειώσεις, πραγματική υπόμνηση στην αξία της ζωής, μιας ζωής που δεν έχει νόημα χωρίς τη συμπόνοια για τους άλλους.
