►Των ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΑΚΗ, ΖΑΦΟΥ ΞΑΓΟΡΑΡΗ*
(άρθρο στο 38ο ένθετο στην ΕΦΣΥΝ – Ιούνιος 2024

«Presse Mobile» – Για επιτόπια εργαστήρια και εφήμερες εγκαταστάσεις σε σχολεία

Πριν μερικές βδομάδες ολοκληρώσαμε τη δημιουργία ενός έργου το οποίο περιλαμβάνει μια ξύλινη τροχήλατη κατασκευή, πάνω στην οποία βρίσκεται μια μικρή πρέσα που χρησιμεύει για εκτυπώσεις και βιβλιοδεσία. Η κινούμενη αυτή πρέσα έχει τη δυνατότητα να ανοίγει, να αναδιπλώνεται, έτσι ώστε να αναπτύσσει δύο πάγκους εργασίας και ένα οριζόντιο στοιχείο στο οποίο μπορούν να αναρτώνται τυπώματα. Παράλληλα σχεδιάσαμε ένα σύστημα μεταβαλλόμενων σχημάτων που διαμορφώνουν τυπογραφικές μήτρες, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα σχηματισμού πρωτότυπων εικόνων. Η παραγωγή του έργου ξεκίνησε στην Αθήνα και ολοκληρώθηκε στη νότια Γαλλία, κατά τη διάρκεια της παραμονής μας σε έναν χώρο που μας παραχωρήθηκε από τη Françoise Heitsch (Maison d’ Artistes – Françoise Heitsch, St. Räphael).

Αυτό που προγραμματίζουμε είναι τη μετακίνηση της πρέσας σε διάφορα σχολεία, προκειμένου να διοργανωθούν επιτόπια εργαστήρια και εφήμερες εγκαταστάσεις. Το πρώτο από τα εργαστήρια αυτά πραγματοποιείται στο σχολείο που ίδρυσε ο Célestin Freinet στη Vence. Οι ιδέες του ριζοσπάστη παιδαγωγού σχετίζονται με όσα θέλουμε να καταφέρουμε, διατηρώντας μια συνέχεια των πρακτικών που σχετίζονται με τη χρήση καινοτόμων μηχανισμών από τα παιδιά, αλλά και την παρουσία και διακίνηση των ιδεών τους στην κοινότητα. Το υπαίθριο εργαστήριο είναι μια εικαστική δράση με στόχο τη συμμετοχή, την παρουσίαση τεχνικών και την ανάπτυξη των συνθετικών ικανοτήτων. Την ίδια στιγμή όμως καθιστά τη διαδικασία ορατή, ανοίγοντας τη σχολική αίθουσα και κατευθύνοντας την εκπαίδευση στο προαύλιο και την ύπαιθρο. Ακόμα, η συμμετοχική δράση ταξιδεύει στον χρόνο θυμίζοντάς μας τα ανολοκλήρωτα αιτήματα των αρχών του προηγούμενου αιώνα, πολλά από τα οποία παραμένουν επίκαιρα.

Η πρώτη μας επίσκεψη στην École Freinet γίνεται στις αρχές Απριλίου όπου, μαζί με τον γιό μας Άγγελο, τη Françoise και τον Rudiger Heitsch συναντάμε τη διευθύντρια Aurelia Levet. Η τοποθεσία είναι ορεινή, δίπλα στη μικρή, αλλά γνωστή μεσαιωνική πόλη St. Paul de Vence. Αν και η απόσταση από τη Νίκαια μοιάζει στον χάρτη μικρή, χρονοτριβούμε αρκετά στις ανηφορικές στροφές του δρόμου. Το κτίριο του σχολείου μας είναι γνωστό από φωτογραφίες καθώς οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες είναι πολύ λίγο διαφοροποιημένες. Το σύνολο των μαθητριών και των μαθητών είναι περίπου 60 και χωρίζονται σε μόνο τρία τμήματα, ένα για το νηπιαγωγείο, ένα για τις τρεις πρώτες τάξεις του δημοτικού και ένα για τις τρεις τελευταίες. Τα ίδια τα παιδιά μας ξεναγούν στους χώρους και τις αίθουσες εκπαίδευσης, περιγράφοντάς μας τις καθημερινές τους δραστηριότητες και εργασίες. Υπάρχει ένα ιστορικό αρχείο φωτογραφιών, ενώ σε ένα από τα τμήματα παρατηρούμε τον ίδιο εκτυπωτικό μηχανισμό που ήταν σε χρήση εξήντα χρόνια πριν και τον έχουμε δει σε κινηματογραφικά αποσπάσματα.

Στο κέντρο του προαυλίου υπάρχει μια μεγάλη παλιά βελανιδιά, την οποία ο Freinet προέτρεπε όλες τις μαθήτριες και τους μαθητές, μέχρι το τέλος των σπουδών τους να την έχουν σκαρφαλώσει. Κάτω από τη βελανιδιά αυτή, τη μέρα της επιτόπιας δράσης, τα παιδιά οργανώνουν σχήματα σε τυπογραφικές μήτρες. Οι πλάκες τους μελανώνονται, τυπώνονται στη πρέσα και αναρτώνται κάτω από τον ήλιο για να στεγνώσουν. Οι εικόνες που δημιουργούνται είναι σελίδες ενός ενιαίου, συνεχώς επεκτεινόμενου βιβλίου, το οποίο περιλαμβάνει τα τυπώματα από τις στάσεις της κινούμενης αυτής υπαίθριας εγκατάστασης.

*εικαστικοί, St. Räphael, Μάιος 2024

Άρθρο στο 38ο ένθετο
της παιδαγωγικής ομάδας
«Το Σκασιαρχείο» που εκδίδεται στην
«Εφημερίδα των Συντακτών»
την πρώτη Τρίτη κάθε μήνα.

Επικοινωνία με την Ομάδα μας
ή
αν θέλετε να εγγραφείτε στη λίστα της αλληλογραφίας μας
γράψτε μας στη διεύθυνση:

📩 skasiarxeio2014@gmail.com
☎️ Skasiarxeio Viber channel
📷 Instagram: Skasiarxeio.GR.FreinetMovement
🎬 youtube.com/c/ΠαιδαγωγικήΟμάδαΣκασιαρχείο
🗯 Δίκτυα συνεργατικών σχολείων με την παιδαγωγική Freinet | skasiarxeio.wordpress.com/diktya-sxoleiwn-freinet/
💡Πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογής παιδαγωγικής Freinet | pilotikofreinet.weebly.com
✂️ Τεχνικές Freinet | efarmogesfreinet.weebly.com
📖 📚 Μικρά βιβλία | mikra-vivlia.weebly.com

📖 📚Mπορείτε να προμηθευτείτε
έναντι μιας μικρής οικονομικής ενίσχυσης στο Σκασιαρχείο
κάποιο από το βιβλία μας.📖 📚
skasiarxeio.wordpress.com/book-text-library/skasiarxeio-print-book-editions
✅Γίνετε κι εσείς μέλος του Σκασιαρχείου: bit.ly/2Q8ILRm