Υπαίθρια διδασκαλία και Αρχιτεκτονική

Αναζητώντας ένα σπίτι να μείνουμε

Χαράλαμπος Μπαλτάς

Με τα παιδιά της α’ τάξης του 35^ου Δημοτικού Σχολείου Εξαρχείων στις 23/5/2018 πήραμε πάλι τους δρόμους της γειτονιάς. Δουλεύοντας το τρίπτυχο τάξη – αυλή – κοινότητα αφιερώσαμε λίγο χρόνο στην υπαίθρια βιβλιοθήκη μας για να μοιραστούμε μεταξύ μας σε κουβάδες που πήραμε μαζί μας πολύτιμα υλικά από μια δωρεά (παιχνίδια, μινιατούρες, ζώα, μικρόκοσμοι που αγαπούν τα παιδιά). Αυτό τον χώρο με τη σκάλα, τον πλάτανο, τα φυτά μας, το παγκάκι, τα ποδήλατα και τις παλέτες που ονομάζουμε «θρανία της άνοιξης» ή «η τάξη στον πλάτανο» ή «η υπαίθρια βιβλιοθήκη του σχολείου», ή «η λοξή τάξη», πρόσφατα τον ανανεώσαμε βάφοντας τα υλικά του. Όλοι μαζί, γονείς και παιδιά! Και τον απολαμβάνουμε για τα μαθήματα (την Μελέτη Περιβάλλοντος, τα Μαθηματικά και τη Γλώσσα), για το φαγητό (κάθε Πέμπτη), για τη ζωγραφική, για τον χορό, για την ποίηση (πάνω στις καρέκλες), για την ανάγνωση των βιβλίων ή την εκπαίδευση στις φωνές των πουλιών.

Ετοιμαζόμαστε εξάλλου και για την 1η Ιουνίου να γίνουμε «παιδιά – πουλιά», τη μέρα που περίπου τρεις δεκάδες ταράτσες θα συντονιστούν με τους μουσικούς τους και θα κάνουμε τα πουλιά! (μαζί με τη Βάσια Παρασκευοπούλου και το βιβλίο της «Το φτεράκι» (2016), που αγαπάει να κινείται). Ποίηση και  Αρχιτεκτονική παντού με την βοήθεια του Πάρη και της Πανδώρας!

Μαζί μας επίσης στο ραντεβού και οι αρχιτεκτόνισσες, όπως κάθε Τετάρτη (Βάσια, Ειρήνη, Μαρίνα)! Τραγουδώντας τους «δώδεκα μήνες αθλητές» της «Λιλιπούπολης», με κόρνες και ξεφωνητά φτάσαμε στο Πολυτεχνείο για να κάνουμε τα γενέθλια της Αννούλας (από το βιβλίο της Ζωρζ Σαρή, «Τα γενέθλια» (1977). Απλώσαμε σχοινιά, μανταλάκια και φωτοτυπίες, γράψαμε ευχές κι είπαμε ελληνικά και αλβανικά τα χρόνια μας πολλά (να ζήσεις Αννούλα και χρόνια πολλά…).

Μετά μας περίμενε η βιβλιοθήκη της αρχιτεκτονικής όπου αναζητήσαμε τίτλους που αφορούν σπίτια. Είχαμε βγει έξω από το σχολείο και ψάχναμε ένα σπίτι (με τα πολύτιμα υλικά μας ως πρόσφυγες)! Είδαμε πολλά σπίτια (πέτρινα, μοντέρνα, κοντά στη θάλασσα ή στο βουνό). Και μετά πήγαμε στο μουσικό τμήμα (όπου εργάζεται ο κύριος Γιώργος,  μπαμπάς μιας μαθήτριας), όπου τα παιδιά έκαναν χρήση όλων των οργάνων μέσα σε κλίμα ευφορίας. Κι ύστερα στα καμαρίνια που έχουν οι αρχιτεκτόνισσες να δουν τα παιδιά το χώρο τους!

Αποχαιρετήσαμε την μικρή Αννούλα και πήραμε το δρόμο της Σολωμού. Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες ήταν στο δρόμο μας. Το προσπεράσαμε για να πάμε στην «Πυξίδα», όπου μας περίμενε ο Θάνος και η συγγραφέας Χριστίνα Φραγκεσκάκη. Γύρω από ένα τραπέζι τα παιδιά άρχισαν να ζωγραφίζουν το σπίτι που ονειρεύονται. Και μετά ένα μεγάλο εργαστήριο που αφορούσε τη δική τους ματιά για το «τι είναι» το σπίτι γι’ αυτά. Η ανάγνωση του βιβλίου της «Ζωγράφισέ μου ένα σπίτι» (2017) συμπλήρωσε αυτή τη ματιά. Κι όταν τελείωσε το εργαστήριο στο ερώτημα, στον υπεύθυνο του χώρου, τον Θάνο, πόσο καιρό κάνουν να βρουν ένα σπίτι οι πρόσφυγες, η απάντηση ήταν «πολύ, πάρα πολύ». Κι αυτό σήμαινε ως κατακλείδα όλο τον αναστοχασμό για την ασφάλεια του σπιτιού και την απώλειά της. Μια σκηνή που ήταν δίπλα ανοιχτή ήταν η ευκαιρία να μπουν όλα τα παιδιά μέσα!! Ένα σπίτι ακόμα για άστεγους και ξε – σπιτωμένους!

Και με τη Χριστίνα Φραγκεσκάκη και το καρότσι μας (την κινητή βιβλιοθήκη), πήγαμε στο κτίριο πάλι, εκεί που ξεκινήσαμε. Η μάθηση είναι από κτίριο σε κτίριο, στο δρόμο, στην υπαίθρια βιβλιοθήκη μας και στην κινητή, στην κοινότητα και στη συνομιλία με τον κόσμο των μεγάλων. Αυτό είναι το σχολείο της κοινότητας. Η κοινότητα έδειξε πάλι την αγάπη της για τα παιδιά σ’ όλους τους χώρους που μπαινόβγαιναν. Γιατί αυτό έκαναν τα παιδιά. «Βεβήλωναν» με τον δικό τους τρόπο τους χώρους.

Και ο μπερντές στην τάξη, έτοιμος να τα δεχθεί (κουδούνι, φως, φιγούρες, cd – player), τα περίμενε για μια ακόμη εμπειρία συνύπαρξης για τα αισθήματα του Καραγκιόζη, όχι για την Αγλαΐα, αλλά για τη Βεζυροπούλα! Η αντίθεση φτώχειας και πλούτου υπερκεράστηκε και από άλλες αντιθέσεις!!!! Η παράγκα όμως και το Σεράι είναι ισχυρά σύμβολα σπιτιών για τη σύγκρουση των δυο κόσμων. Η Χριστίνα έβλεπε για άλλη μια φορά το σχολείο που το βλέπει σχεδόν 10 χρόνια κι ενθουσιάστηκε με τον μπερντέ, λέγοντας «πόσο εμπνέει τα παιδιά να οδηγηθούν στην έκφραση αυτή η σχέση φωτός/ σκιάς». Και η επωδός της ήταν πως «αυτό είναι ανάγνωση και πόλη», πως έτσι διαβάζουμε την πόλη, με το καρότσι, τα βιβλία και την υπαίθρια διδασκαλία. Έτος βιβλίου για την Αθήνα που είναι φέτος!  Και να συμπληρώναμε  για τη σχέση της τέχνης με τη ζωή και το δίστιχο του Γιώργου Σεφέρη που ήταν κι αυτός ο ποιητής στη γειτονιά μας (Μαυρομματαίων και Κυβέλης): «τα σπίτια που είχα μου τα πήραν/ πόλεμοι, χαλασμοί, ξενιτεμοί».

 

Ο Χαράλαμπος Μπαλτάς είναι δάσκαλος στο 35^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, συντάκτης στο περιοδικό «Παιδεία και Κοινωνία» (2015/2018) και μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας «Το Σκασιαρχείο – Πειραματικοί Ψηλαφισμοί για ένα Σχολείο της Κοινότητας». babisbaltas1@gmail.com